0000-00-00
داخلا نمبر 1606
عنوان ٺونگا کائيندڙ ڪٻر
شاخ هِيءَ سَئِنَ
پڙهيو ويو 7389
داخلا جو حوالو:
هن داخلا جون تصويرون نه مليون
ٺونگا کائيندڙ ڪٻر
ڪجهه ڏينهن کان اخبارن ۾ خبرون پيون اچن ته فلاڻي يا فلاڻي هنڌ ڪنهن لساني تنظيم جي شودن فلاڻي يا فلاڻي واٽهڙوءَ کي جهلي صرف ان ڪري مارڪٽ ڪئي ۽ کانئس پئسا ڦري ڀڄي ويا جو اهو واٽهڙو سنڌي ٻولي ڳالهائيندڙ هو. ڪيڏي نه دردناڪ ڳالهه آهي جو ڪو ماڻهو صرف ان بنياد تي سنڌ جي گادي واري شهر ۾ تشدد جو شڪار ٿئي جو هو سنڌي ٻولي ۾ پنهنجا ڏک سور بيان ڪري ٿو. ٻه چار بدمعاش ڪنهن به سنڌي ڳالهائيندڙي ڳٿڙ کان جهلي ٺونشا وهائين ٿا يا ڪا ٻي جٺ ڪن ٿا. خبرن موجب ان انتهاپسند تنظيم جا ڪارڪن واٽهڙوئن جو اڳ جهلي کانئن پڇي پڪ ڪن ٿا ته ڇا هو سنڌي آهي؟ ظاهر آهي ته ڪو به غيرتمند سنڌي اکين آڏو موت ڏسڻ کانپوءِ به پاڻ کي غير سنڌي سڏائڻ پسند نٿو ڪري ۽ دهشتگرديءَ جو شڪار ٿئي ٿو.
اها صورتحال ڪيستائين هلندي؟فقير کي ڪانءَ ۽ ڪٻر جي آکاڻي ياد اچي ٿي:
ڪانءَ هنيو ڪٻر تي الزام، چوي، ”منهنجي سڄي پڪل ٻير کائي وئي آهي!“ پوءِ کڻي ڳٿڙ کان ورتائينس ۽ مٿي ۾ ٺونگا هڻي پنهنجي آکيري ڏانهن گهلڻ لڳس. ڪٻر گهڻو ئي ڦٿڪي پر ڪانءُ ڏاڍو مڙس هو. ڪٻر ٺونگا کائيندي وڃي ۽ هر واٽهڙوءَ کي منٿ ڪندي وڃي. واٽ تي ٻڪرار مليس ڏسندي ئي منٿ ڪيائينس:
”ڀاءُ ٻڌڙي وڃان،
ٽي پٽڙا، چوٿين ڌيئڙي اٿم
پپر هيٺ رهن
ٻچا چون چون ڪن
تن جي پارت اٿئي.“
ٻڪرار کي ڪهل آئي، ڪانءَ کي چيائين، ”ڪٻر کي ڇڏ ته ڇيلو ڏيانئه، وڃي ڍءُ ڪر!“
ڪانءَ چوي، ”آئون ٿو ڇڏيانس جو بس پئي آهي. منهنجي سڄي پڪل ڦير کاڌي اٿس!، ٻڪرار مايوس ٿي پنهنجي راهه ورتي. ڪٻر کي اڳتي هلي هڪ ميهار مليو. ڪٻر وري قسمت آزماني،
”ڀاءُ ٻڌڙي وڃان...
ٻچڙا چون چون ڪن
تن جي پارت اٿئي.“
ميهار رحم کائي ڪانءُ کي وڇ آڇي. ڪانءُ چوي، ”آئون ٿو ڇڏيانس جو بس....!“
ڪٻر کي واٽ تي ڳنوار مليو، اوٺار مليو ۽ ٻيا به ڪيئي مليا. سڀني ڪانءُ کي مال آڇيو پر ڪانءُ نه ٻڌو. نيٺ هڪ جلالي فقير مليس. فقير کي دانهن ڏنائين،
”فقير ٻڌڙي وڃان.....
ٻچڙا چون چون ڪن......
تن جي پارت اٿئي!“
فقير چيس، ”ڪٻر کي ڇڏ مون کي وٺي هل!“ڪانءُ چوي، ”آئون ٿو ڇڏيان جو بس، منهنجي پڪل ٻير کاڌي اٿس!“
فقير کي ڪاوڙ اچي وئي. لٺ کڻي بيهي رهيو. چيائين، ”ڇڏين ٿو ڪٻر کي يا مٿو ڦاڙيانئه؟“ جلالي فقير جي لٺ ڏسي ڪانءُ جو ساهه سڪي ويو. لاچار ڪٻر کي ڇڏيائين ۽ پاڻ ڪنڌ جهڪائي هڪ طرف هليو ويو.
اسان سڀ ٻڪرار، ميهارو، ڳنوار ۽ اوٺار آهيون. ظالم کي منٿون ڪندا آهيون ته، ”ٻيلي! ڏاهو ٿي ظلم نه ڪر! غريبن تي ڏاڍ نه ڪر، جيڪا رعايت وڻئي سان وٺ ۽ مڙي وڃ! وزارت، گورنري! جيئن چوين تيئن ڪيون!“
پر ڏاڍو ڪانءُ ڪڏهن به نه ٻڌندو آهي، بس اها ئي رٽ هوندي اٿس ته، ”ڇڏيان جو بس پئي آهي! منهنجي پڪل ٻير.....!“
اها پڪل ٻير آهي ڪهڙي مصيبت؟
”پڪل ٻير آهن: سنڌ جا پيداواري ذريعا، نوڪريون، تعليمي ادارا ۽ ترقيءَ جا رستا. جن تي دهشگرد قبضو ڪرڻ چاهين ٿا ۽ بهانو بڻائين ٿا ته سنڌي پڪل ٻير کائي ويا آهن. هنن کي جتي وجهه ملي ٿو، ڪنهن نهن ڪنهن سنڌي شاگرد يا واٽهڙوءَ کي ڪٻر سمجهي ڳٿڙ کان جهلي ٺونگا هڻڻ شروع ڪن ٿا. ڪانءُ ٺونگا هڻندو وڃي ٿو ۽ ڪٻر دانهن ڪندي وڃي ٿي:
”اداڙي! مون سان قهر مون کي لالوکيت ۾ ٺونشا هڻي سڄائي وڌو اٿائون!“
”اداڙي! مون کان سبزي منڊيءَ ۾ 2700 رپيا ڦري موچڙا هنيا اٿن!“
”اداڙي ! مون کي هلال پاڪستان پڙهڻ تان بس ۾ مارايائون!“
”اداڙي! مون کي ڪاليج ۾ داخلا وٺڻ تي ....“
”اداڙي! مان نوڪريءَ لاءِ انٽرويو ڏيڻ ويو هوس.....“
ڪانءُ ٺونگا هڻندو ٿو وڃي ۽ ڪٻر ٺونگا کائيندي پئي وڃي. اسان سڀ واڪا ٻڌون پيا. اسان ڪانءُ کي مڙي وڃڻ لاءِ منٿون ميڙون پيا ڪيون. پر ڪيستائين؟
ڇا سچ پچ به ڪٻڙ کي ڪنهن جلالي فقير جي لٺ جو سهڪار گهرجي؟
هيءَ سين خميس 29 جون 1989ع، هلال پاڪستان ڪراچي