ابِڙو اڪيڊميءَ ۾ داخل ٿيل تاريخون
- عيسوي سڀ -- قبل مسيح سڀ -- هجري سڀ -

ڪل صفحا: 11

پوئتي |(موجوده صفحو: 1)-(ڪل صفحا: 11| اڳتي

تاريخ:--- A.D-0000.03.26
وضاحت:--- منهنجي ورسي 26 ـ مارچ تي ملهائجو، پنهنجي ماءُ سان گڏ ۽ ٿي سگهي ته سندس ڀر ۾ دفن ڪجو.: جمال ابڙو، ڪتاب ڪٿا
مضمون:--- منهنجي وصيت

تاريخ:--- A.D-0000.11.03
وضاحت:--- پهرين نومبر تي، سدائين وانگر هلال پاڪستان جي مارننگ شفٽ ۾ ڊيسڪ تي ڪم لاءِ پهتس. هميشه وانگر هلال پاڪستان جو تازو پرچو جيڪو اسان ڪالهه تيار ڪري ويا هئاسين ڊيسڪ تي موجود هو. اخبار جي پوئين صفحي تي اها خبر هئي جنهن جي انتظار ۾ ٿڪجي چڪا هئاسين: ”سنڌ ثقافت کاتي پاران سنڌوءَ جي اڀياس لاءِ نڪتل ٽيم 3- نومبر تي صبح جو 8-لڳي اٽڪ کان ٻيڙين رستي پنهنجو سفر شروع ڪندي ۽ 24 تاريخ تي ڪراچي پهچندي، ٽيم ۾ صحافي به شامل آهن.“
مضمون:--- سنڌو مهم ۾ شرڪت

تاريخ:--- A.D-0093.00.00
وضاحت:---  ديبل 93 هجري (712عيسويءَ) ۾ فتح ٿيو. ديبل پنجين صديءَ جي پڇاڙيءَ ۾ به موجود هو. ان وقت راءِ سهارس سنڌ جو حاڪم هو. ديبل جي عمر گهٽ ۾ گهٽ پنجين صدي عيسويءَ کان 1212 عيسويءَ تائين ثابت ٿئي ٿي، جڏهن ته ڀنڀور جي عمر گهٽ ۾ گهٽ ٻي صدي قبل مسيح کان اسلامي دور تائين ثابت ٿئي ٿي.
مضمون:--- ڀنڀور

تاريخ:--- A.D-0102.00.00
وضاحت:--- ”ٻُڌ“ معنيٰ گوتم ٻڌ يا ٻڌمت جو پوئلڳ. آخر ڪهڙو سبب آهي جو اسان هڪ ٻئي جو ڌيان ڇڪائڻ (سڏڻ) مهل هڪٻئي کي ”ٻُڌ!“ ڪري سڏيون/چئون ٿا؟ ڇا سچ پچ اسان پنهنجي ماضيءَ ۾ ”مهاڻا ٻُڌ“ آهيون؟ ڇا مُهين جي دڙي جي سڃاڻپ ان ئي قائم اسٽوپا سبب آهي؟ ڪنشڪا (Kanishika) جو دور سن 78 کان 102ع آهي. هن ڪشان حاڪم سنڌ کي ڪشان حڪومت سان ڳنڍي ڇڏيو هو. ڪنشڪا (ٻيو) نالي هڪ حاڪم (119 کان 145ع) سن 138 کان 145ع جي وچ ۾ بي شمار اسٽوپا جوڙائڻ ۾ شهرت حاصل ڪئي. ان دور ۾ اتر سنڌ جو علائقو ڪشان حڪومت ۾ هو.
مضمون:--- مُهين جو دڙو

تاريخ:--- A.D-0145.00.00
وضاحت:--- ”ٻُڌ“ معنيٰ گوتم ٻڌ يا ٻڌمت جو پوئلڳ. آخر ڪهڙو سبب آهي جو اسان هڪ ٻئي جو ڌيان ڇڪائڻ (سڏڻ) مهل هڪٻئي کي ”ٻُڌ!“ ڪري سڏيون/چئون ٿا؟ ڇا سچ پچ اسان پنهنجي ماضيءَ ۾ ”مهاڻا ٻُڌ“ آهيون؟ ڇا مُهين جي دڙي جي سڃاڻپ ان ئي قائم اسٽوپا سبب آهي؟ ڪنشڪا (Kanishika) جو دور سن 78 کان 102ع آهي. هن ڪشان حاڪم سنڌ کي ڪشان حڪومت سان ڳنڍي ڇڏيو هو. ڪنشڪا (ٻيو) نالي هڪ حاڪم (119 کان 145ع) سن 138 کان 145ع جي وچ ۾ بي شمار اسٽوپا جوڙائڻ ۾ شهرت حاصل ڪئي. ان دور ۾ اتر سنڌ جو علائقو ڪشان حڪومت ۾ هو.
مضمون:--- مُهين جو دڙو

تاريخ:--- A.D-0241.00.00
وضاحت:--- مهاڻن جي ڪرت بابت، هڪ حوالو قديم، ايران جي لکتن مان ملي ٿو. ”دي دستور آف ارد شير“ نالي هڪ مقالي ۾ جيڪو ان جي ليکڪ تنصر 20 جون 1896ع تي پڙهيو، هڪ خط جو حوالو ڏنو آهي، جيڪو تبارستان (Tabaristan) جي بادشاهه ڏانهن 211_241ع ۾ لکيو ويو هو. مضمون ۾ سماج جي چئن طبقن جا نالا ۽ ڪم ڄاڻايل آهن، پر اهي طبقا هندن جي طبقن کان ڪجهه مختلف آهن خط، طبقن جو تفصيل هن ريت ڏئي ٿو: 1_ شهابِ دين A Shahab-e-din (پروهت طبقو). 2_ مقاتل Mukatal (فوج). 3_ ڪتب Kutab (عالم، اديب، سائنسدان وغيره) ۽ 4 _ مهانا Muhana (عام پورهيت
مضمون:--- مُهين جو دڙو

تاريخ:--- A.D-0327.00.00
وضاحت:--- سن 327 ق-م جي ڳالهه آهي جڏهن، سڪندر سنڌوءَ کان هڪ سؤ ميل اولهه وارن جبلن کان ظاهر ٿيو. سندس بي حساب ۽ طاقتور لشڪر جي فتحن ڪابل ۽ سنڌوءَ جي اترين ماٿرين ۾ ٽاڪوڙن ۽ ڦڙ ڦوٽ وجهي ڇڏي هئي. گهڻا ئي راجا دل لاهي ويٺا هئا پر ڪابل کان اتر طرف رهندڙ قبيلن سڪندر کي ڏاڍو ڪڪ ڪيو. سڪندر لشڪر کي ٻن حصن ۾ ورهايو. هڪ حصو ڪابل نديءَ جي ڪنڌي ڏيئي سنڌوءَ ڏانهن وڌيو ۽ ٻيو حصو اتر ڏانهن سرڪش قبيلن کي چيڀاٽڻ لاءِ روانو ٿيو. جيتوڻڪ سڪندر کي مهم جوئي ڪندي 8 سال گذري ويا هئا پر سندس لشڪر ۾ اڃا به وڏو اتساهه هو. اتر واري
مضمون:--- سڪندر اعظم

تاريخ:--- A.D-0416.00.00
وضاحت:--- سنڌ تي راءُ گهراڻي جي حڪومت جيڪا ٻُڌ مت تي هلندڙ هئي، هجري سن کان اڳ به هئييعني 416ع کان 644ع تائين. تاريخ جي حوالن موجب راءُ ڏيواجِيءَ جوپوٽو راءُ سهارس (ٻيو) 600ع۾ نيمروز (سيستان)جي حاڪم سان جنگ دوران اڄڪلهه واري قلات ۽ مڪران جي حدن ۾ مارجي ويو. سهارس جي موت کانپوءِ نيمروز اڳتي وڌڻ جي همت نه ڪئي ڇو ته هن محسوس ڪري ورتو هو ته هو راجا جي موت کانپوءِ به سنڌ تي قبضو ڪري نه سگهندو.
مضمون:--- اروڙ

تاريخ:--- A.D-0445.00.00
وضاحت:--- ماٿيلي جا کنڊر ٻڌائين ٿا ته اهو سومرن جي راڄ جي پڇاڙي يا سمن جي اوائلي ڏينهن ۾ آباد هو، يعني: چوڏهين پندرهين صدي عيسويءَ ۾. تحفته الڪرام موجب مومل گوجر بادشاهن جي اولاد مان هئي. ڊاڪٽر بلوچ راجا نند کي راٺوڙ پريوار مان سڏي ٿو (لوڪ ادب). ائبٽ صاحب جو خيال آهي ته ماٿيلي جو ڪوٽ راءُ گهراڻي 495ع ۾ ٺهرائڻ شروع ڪيو. ان کان پوءِ ٻيا گهراڻا ان تي عمارتون ٺاهيندا ويا، تان جو سن 1395ع ڌاري جڙي راس ٿيو. انهيءَ زماني ۾ راجا نند ڪوٽ تي حاڪم هو.
مضمون:--- ماٿيلو

تاريخ:--- A.D-0600.00.00
وضاحت:--- سنڌ تي راءُ گهراڻي جي حڪومت جيڪا ٻُڌ مت تي هلندڙ هئي، هجري سن کان اڳ به هئييعني 416ع کان 644ع تائين. تاريخ جي حوالن موجب راءُ ڏيواجِيءَ جوپوٽو راءُ سهارس (ٻيو) 600ع۾ نيمروز (سيستان)جي حاڪم سان جنگ دوران اڄڪلهه واري قلات ۽ مڪران جي حدن ۾ مارجي ويو. سهارس جي موت کانپوءِ نيمروز اڳتي وڌڻ جي همت نه ڪئي ڇو ته هن محسوس ڪري ورتو هو ته هو راجا جي موت کانپوءِ به سنڌ تي قبضو ڪري نه سگهندو.
مضمون:--- اروڙ

تاريخ:--- A.D-0640.00.00
وضاحت:--- سنڌ تي راءُ گهراڻي جي حڪومت جيڪا ٻُڌ مت تي هلندڙ هئي، هجري سن کان اڳ به هئييعني 416ع کان 644ع تائين. تاريخ جي حوالن موجب راءُ ڏيواجِيءَ جوپوٽو راءُ سهارس (ٻيو) 600ع۾ نيمروز (سيستان)جي حاڪم سان جنگ دوران اڄڪلهه واري قلات ۽ مڪران جي حدن ۾ مارجي ويو. سهارس جي موت کانپوءِ نيمروز اڳتي وڌڻ جي همت نه ڪئي ڇو ته هن محسوس ڪري ورتو هو ته هو راجا جي موت کانپوءِ به سنڌ تي قبضو ڪري نه سگهندو. سهارس (ٻيو) کانپوءِ سندس پٽ راءُ سهارس حڪومت ڪئي ۽ بيماريءَ جي حالت ۾ قدرتي موت مري ويو. کانئس پوءِ راءُ حڪومت ختم ٿي
مضمون:--- اروڙ

تاريخ:--- A.D-0712.00.00
وضاحت:--- سهارس (ٻيو) کانپوءِ سندس پٽ راءُ سهارس حڪومت ڪئي ۽ بيماريءَ جي حالت ۾ قدرتي موت مري ويو. کانئس پوءِ راءُ حڪومت ختم ٿي ۽ هڪ چالاڪ برهمڻ ”چچ بن سيلائج“ پنهنجي حڪومت قائم ڪئي ۽ (640ع کان 662ع تائين) راڄ ڪيو. چچ کانپوءِ چندر بن سيلائج ۽ پوءِ ڏاهر بن چچ تخت تي ويٺو ۽ 712ع تائين حڪومت ڪيائين. اهڙيءَ طرح سنڌ تي برهمڻن فقط 72 سال حڪومت ڪئي.
مضمون:--- اروڙ

تاريخ:--- A.D-0712.00.00
وضاحت:---  ديبل 93 هجري (712عيسويءَ) ۾ فتح ٿيو. ديبل پنجين صديءَ جي پڇاڙيءَ ۾ به موجود هو. ان وقت راءِ سهارس سنڌ جو حاڪم هو. ديبل جي عمر گهٽ ۾ گهٽ پنجين صدي عيسويءَ کان 1212 عيسويءَ تائين ثابت ٿئي ٿي، جڏهن ته ڀنڀور جي عمر گهٽ ۾ گهٽ ٻي صدي قبل مسيح کان اسلامي دور تائين ثابت ٿئي ٿي.
مضمون:--- ڀنڀور

تاريخ:--- A.D-0876.00.00
وضاحت:--- 876ع ڌاري بغداد جي حاڪم هارون رشيد هيءُ قلعو نئين سر ٺهرايو ۽ پوءِ ان جي مرمت ان ۾ ڦيرڦار جو سلسلو آخر تائين هلندو آيو. بکر جو ٻيٽ ساڳي اروڙـ سکر ٽڪريءَ جو حصو آهي. ٻيٽ جي اوچائي 25 فُٽ آهي جنهن تي 30-35 فُٽ اوچيون ديوارون ٺاهيون ويون.
مضمون:--- سکر ۽ بکر جي تاريخ

تاريخ:--- A.D-0946.00.00
وضاحت:--- اروڙ به درياهي بندر هو، جيڪو سن 946ع (341 هجري) تائين قائم هو. ”نئين مصر جا پراڻا ورق“ جو ليکڪ ڪرنل اِي. بي. ايسٽوڪ 1839ع ۾ سکر کان اروڙ جا کنڊر ڏسڻ ويو هو ته واٽ تي کيس هڪ اهڙي پل تان لنگهڻو پيو جنهن کي ’اروڙ واري ٻنڌ‘ ٿي چيائون. تنهن وقت کيس ٻڌايو ويو ته اها پل ٻه صديون پراڻي آهي. اها پل درياهه جي هڪ شاخ تي ٺهيل هوندي جنهن جو وهڪرو ڪيپٽن جي اندازي موجب اروڙ وٽان لنگهندو هوندو. پل، 600 فٽ ڊگهي ۽ فقط 14 فُٽ اوچي هئي. سندس خيال موجب مير معصوم شاهه جي دور ۾ اها پل ٺهي هوندي.
مضمون:--- اروڙ

تاريخ:--- A.D-0946.00.00
وضاحت:--- قديم شهر اروڙ وٽان سنڌوءَ جو وهڪرو سن 946ع ۾ تبديل ٿيو، تڏهن کان بکر ۽ روهڙيءَ اهميت حاصل ڪئي. آهستي آهستي ماڻهن سکر وارو پاسو به وسايو. پر سکر شهر کي ان مهل وڌيڪ حيثيت ملي جڏهن اروڙ مڪمل تباهه ٿيو ۽ مغل دور ۾ خاص ڪري شاهه بيگ ارغون (وفات 1521ع- 928 هه) بکر جي ٻيٽ تان قديم ڪٽنبن کي لڏائي ڇڏيو. هونئن به سکر، بکر ۽ روهڙيءَ جي تاريخ کي هڪ ٻئي کان جدا ڪري نٿو سگهجي. البت اروڙ جي ڦِٽڻ کان پوءِ هيءُ علائقو وڌيڪ اهميت وٺي سگهيو. اسان ڏسون ٿا ته اروڙ جي ڦٽل آثارن مان سرون کڻائي بکر جو قلعو تعمير ڪرايو
مضمون:--- سکر ۽ بکر جي تاريخ

تاريخ:--- A.D-0952.00.00
وضاحت:--- روهڙيءَ کي تقدس وچان روهڙي شريف به سڏيو وڃي ٿو. سبب اهو ئي آهي ته هتي نبي سڳوري سان منسوب ’وار مبارڪ‘ آهي. وار مبارڪ درياهه جي ڪنڌي لڳ هڪ عمارت ۾ محفوظ آهي. 25x25 چورس فٽن جي ڪمري تي ٻڌل هنعمارت جو سائو گنبذ پري کان ڏسجي ٿو. وار مبارڪ سن 952 هه مطابق 1545ع ۾ روهڙي آيو پر اها عمارت غالباً مير محمد ڪلهوڙي (وفات: 1719ع) ٺهرائي(يا مرمت ڪرائي) هئي.
مضمون:--- وار مبارڪ

تاريخ:--- A.D-1006.00.00
وضاحت:--- ٺيڪ ان جاءِ تي، جنهن پتڻ تان ٻيڙيون ساڌ ٻيلي جا ياتري کڻن ٿيون، ڪنڌيءَ تي هڪ چؤديواريءَ ۾ ٻه ننڍڙيون گنبذ دار جايون آهن. ان ماڳ کي ’مسجد منزل گاهه‘ سڏيو وڃي ٿو. انگريزن ان کي ’ڪئمپنگ گرائونڊ‘ ٿي سڏيو. انهن مان هڪ وڏي عمارت ۾ ڪتبي موجب 1006 هجري (98-1597ع) ۾ مير معصوم بکريءَ ٺهرائي. عمارت تي اهو فارسي ڪتبو اڃا به لڳل آهي.
مضمون:--- مسجد منزل گاهه

تاريخ:--- A.D-1051.00.00
وضاحت:--- تاريخ جا ورق گم آهن. مومل راڻي جي ڪهاڻي همير سومري جي دور جي آهي. همير سومري 1400ع کان 1421ع تائين ڍٽ (ٿر) تي حڪومت ڪئي. گادي امرڪوٽ هئي ۽ ٽي وزير هئس. ڏونر ڀٽي، سنهڙو ڌماچاڻي ۽ راڻو مينڌرو. سومرن جي تاريخ پڙهجي ته سنن ۾ وڏو فرق اچي ٿو. سومرن جو پهريون حاڪم سومرو 1051ع ۾ تخت ڌڻي ٿيو. ان خاندان جو آخري ۽ اڻويهون حاڪم همير سومرو 1431ع ۾ مئو. دودو سومرو، سومرا خاندان جو ٻيون نمبر حاڪم هو. سندس جنگ 1323ع ۾ ماٿيلي لڳ علاءُ الدين خلجيءَ سان ٿي. اهي عجيب تاريخون ناهن. ته ٻيو ڇاهي؟ پهريون حاڪم سن 1051ع
مضمون:--- مومل ۽ ڀينرون

تاريخ:--- A.D-1177.00.00
وضاحت:--- مي رقصم : قلندر شهباز (جنم 573هه / 78 ـ 1177ع ، وفات:21 شعبان 673هه / 19 فيروري 1275) ڪلهوڙن کانپوءِ سيوهڻ جو عروج ۽ اهميت بلڪل ختم ٿي وڃي ها، جيڪڏهن قلندر لال شهباز جو سيوهڻ ۾ آستانو نه هجي ها! هڪ روايت موجب شيخ عثمان مرندوي لال شهباز قلندر 662 هجريءَ (64ـ 1263ع) ۾، پنهنجي ملڪ مرند کان ملتان وٽان ٿيندو هتي آيو. هي لڳ ڀڳ اهي ئي ڏينهن هئا جڏهن هلاڪو خان بغداد جي فتح (1258ع) لاءِ مرند وٽان لنگهيو هو.هو مخدوم جلال جهانيا اچ وارو، شيخ بهاءُ الدين ذڪريا ملتاني ۽ شيخ فريد الدين شڪر گنج جو يار ۽ هم
مضمون:--- مي رقصم قلندر شهباز

پوئتي |(موجوده صفحو: 1)-(ڪل صفحا: 11| اڳتي