ڏورانهين پنڌ جا ساٿي چونڊيون

ڏورانهين پنڌ جا ساٿي چونڊيون

سفر ڪبو آهي ته ڪنهن ٻئي مسافرن سان سنگت رکڻي پوندي آهي. جيڪڏهن سفر ڏورانهون هجي ته دوستي به ڪنهن اهڙي مسافر سان ڪجي جنهن جي منزل ساڳي هجي، جيڪڏهن ساڳي نه هجي ته لڳ ڀڳ ضرور هجي. ٻن چئن وکن واري مسافر سان دوستيءَ مان ڪهڙو لاڀ؟ ڪهڙي خبر ته اهو مسافر جي روپ ۾ ٺڳ هجي جنهن جو ڪم ئي مسافرن کي ڦرڻ هوندو آهي.

سفر ڪبو ته سفر جا ساٿي به چونڊبا نه ته واٽ ۾ ئي ڪٿي هيڪلائيءَ ۾ هانءُ ڦاٽي پوندو. يا ته وري مسافر بنهه جوڳي هجي ۽ هڏا ايترا گٺل هجنس ۽ هيڪلن پنڌن جو ايترو هيراڪ هجي جو وڃي اڪيلي سر هنگلاج کان نڪري، هر پانڌيءَ جي مرضي آهي ته جيئن سفر ڪرڻ چاهي تيئن ڪري. پر ڳالهه رڳو مسافر جي مرضيءَ تي ڇڏيل ناهي. جيڪڏهن پنڌ اوکو آهي ۽ سفر جو ساٿي نه آهي ته پوءِ جوڳيءَ جو موت سسئي وانگر اڻٽر آهي. ۽ پنهون سان ملاقات تڏهن ٿيندي جڏهن هو قبر تي بيهي لڙڪ لاڙيندو، جبل جو پنڌ سٿري ڳالهه ناهي. جبل بي پير آهي ۽ ڪنهن تي تر جيتري به ڪهل ڪو نه ڪندو آهي.

فقير ڪنهن روحاني راز جي ڳالهه ڪو نه پيو ڪري. ڳالهه آهي سڌي سنواٽي، پيپلز پارٽي عوام لاءِ جيڪا منزل ماڻڻ چاهي ٿي اوستائين اڪيلي سر پهچي نه ٿي سگهي. کيس انهن قافلن سان گڏ هلڻو پوندو جيڪي مختصر ئي سهي پر بهتر تنظيم سان ڏورانهين منزل طرف وڌي رهيا آهن. پيپلز پارٽيءَ جون فطري اتحادي قوتون اهي ئي آهن جيڪي پ پ کي اتحاد آڇين ٿيون پر پ پ انهن جي آڇ نه ٿي قبولي.

پ پ انهن جي آڇ ڇو نه ٿي قبولي؟ سڀني کي خبر آهي ته ايم ڪيو ايم جي پريشر پاليٽڪس پ پ تي سخت دٻاءَ رکيو آهي ۽ پنجاب مان پ پ کي گهٽ سيٽون ملڻ ڪري ايم ڪيو ايم جون کٽيل سيٽون اهميت اختيار ڪري ويون آهن. پ پ حڪومت ايم ڪيو ايم کي وزارتون ڏنيون آهن پر آءِ جي آءِ جو نواز شريف ايم ڪيو ايم کي سڀ ڪجهه ڏيڻ لاءِ تيار آهي. روزگار جا موقعا، پيداوار جا وسيلا، گورنري، وزارتون، نوڪريون، انتظام ۽ ٻيو به سڀ ڪجهه، پر سنڌي ماڻهن جي حصي مان ايم ڪيو ايم سنڌ ۾ 24-25 سيٽون کڻي ثابت ڪيو آهي ته ان کي سنڌ ۾ 25 سيڪڙو کن نمائندگي آهي. اها به ڪا ڪسوٽي ناهي. تنهن هوندي به حق جي ڳالهه اها آهي ته سنڌ ۾ 75 سيڪڙو ماڻهن جي راءِ کي جمهوري قدرن موجب احترام ملي.

فقير اهو نٿو چئي ته 25 سيڪڙو ماڻهن کي جيئڻ جو حق ناهي يا انهن جي حقن ۾ ڪٽوتي ڪرڻ گهرجي. جيڪو ماڻهو ڄائو آهي اهو ڄمڻ سان پنهنجا بنيادي انساني حق رکي ٿو، جن جو احترام سڀني کي ڪرڻو آهي. پاڻ رڳو اها ڳالهه چئون ٿا ته باقي 75 سيڪڙو ماڻهن مان هر هڪ فرد جو به اوترو ئي حق آهي جيترو 25 سيڪڙو ماڻهن مان هر هڪ فرد جو آهي.

فقير حيران صرف ان ڳالهه تي آهي ته آخر ڪهڙي سبب ڪري سنڌ ۾ 75 سيڪڙو نمائندگي ڪندڙ پ پ جيڪا حڪومت ۾ به آهي، پنهنجا هٿ ٻڌل محسوس ڪري ٿي!

جيڪڏهن جمهوريت اها آهي ته اڪثريت جي فيصلي موجب اسيمبليءَ جي ذريعي هڪ حڪومت پنجن سالن تائين پاليسيون ٺاهي ان تي عمل ڪري ته پوءِ وقت کان اڳ ان حڪومت کان اقتدار جو حق کسڻ لاءِ دهشتگردي ڪرڻ جو ڪهڙو جواز آهي؟

اهي ماڻهو جيڪي پاڻ کي مهاجر سڏائين ٿا، انهن جو فقط هڪ مسئلو آهي. مسئلو اهو آهي ته وٽن اهي بنيادي سهولتون ملڪ جي سڀني ماڻهن جي ڀيٽ ۾ سڀ کان گهڻيون آهن جيڪي ٻين وٽ موجود ئي ناهن يا نه هئڻ برابر آهن.

اهي سهولتون جيڪي ڪراچي ۽ حيدرآباد ۾ آهن سي سنڌ جي ٻي ڪهڙي ڪنڊ ۾ آهن، تعليم، علاج، گاڏيون، ملڪيتون، ٽرانسپورٽ، ٽيليفون، پريس، ڪارخانا، بنگلا، مارڪيٽ، روڊ، قدرتي گئس، بجلي، واٽر سپلاءِ، ڊرينيج ۽ تڪڙا رابطا، هر شيءِ وٽن وڌيڪ آهي. ڇا ڪراچي ۽ حيدرآباد جا ماڻهو جيڪي پاڻ کي حد کان وڌيڪ مظلوم سڏائين ٿا سنڌ جي ڳوٺن ۽ ٻهراڙين ۾ رهندڙ ماڻهن سان سمورا ڏک سور ۽ سهوليتون مٽائڻ لاءِ تيار ٿيندا؟ ڪڏهن به نه. انڪري ته کين خبر آهي ته ٻهراڙيءَ ۾ زندگي ڪيتري ڏکي آهي.

سوال آهي ته جيڪڏهن کين اها خبر آهي ته پوءِ سنڌ جي ماڻهن سان نفرتن جو ڪهڙو ڪارڻ آهي ۽ ڇا هو سنڌ جي 75 سيڪڙو ماڻهن کي جمهوري حق ۽ بنيادي سهولتون ماڻيندي نٿا ڏسڻ گهرن؟ڇا ٿا چاهين؟ صاف ڏسجي ٿو ته ملڪي غربت ۽ ٻين ماڻهن جي انساني حقن کي نظر انداز ڪري دهشتگرديءَ ۽ دٻاءَ واري سياست ذريعي وڌيڪ کان وڌيڪ حاصل ڪرڻ چاهين ٿا، پنهنجي سهوليتن خاطر ٻين جا حق تڳائڻ چاهين ٿا. نيٺ به اهي سڀ بنيادي سهولتون جيڪي وٽن آهن، ٻين جو به حق آهي.

فقير ڳالهه پئي ڪئي ته انهن جمهوري حقن جي حاصل ڪرڻ لاءِ ڏکئي ۽ ڊگهي پنڌ جي. پ پ پنهنجو شريڪ سفر وري به انهن کي ئي چونڊيون آهي جيڪي جمهوري قدرن ۽ ٻين ماڻهن جي حقن جو احترام نٿا ڪن. ان ڪري پ پ کي سفر ۾ اهڙا همسفر تلاش ڪرڻا پوندا جن مارشل لا جي ڏاڍ وري زماني ۾ پ پ جو ساٿ ڏنو.

اهو سمجهڻ ته جمهوري حڪومت جي قيام سان سڀ مسئلا حل ٿي ويا آهن، غلط آهي. جيستائين ٿر ۽ ڪوهستان جي ماڻهن کي ڪراچيءَ جهڙيون سهوليتون نٿيون ملن انهن لاءِ مارشل لا جو خاتمو ڪهڙي معنيٰ رکي ٿو؟

هيءَ سين 28 جولاءِ 1989ع، روزانه هلال پاڪستان ڪراچي