ڌاڙيلن جو خوني حملو

� ڪيو ته ”ان پوشاڪ ۾ اسان پوليس يا ڪنهن فورس جا ماڻهو لڳون ٿا، جيڪو اڳلي کي حملو ڪرڻ لاءِ آماده ڪندو.“

”هو اسان کي فورس جو سمجهي هروڀرو اٽڪڻ جي ڪوشش نه ڪندا، ڌاڙيل اهو سمجهندا ته اها ٻيڙي اڪيلي نه آهي، ضرور ان پويان وڏو اٽالو آهي ۽ ٿي سگهي ٿو ته ڏسي لڪي وڃن... يا جيستائين سڃاڻڻ جي ڪن اسان هنن جي جُوءِ مان نڪري وڃون.“ ڪليم وري پنهنجي راءِ ڏني.

بهرڪيف ڪافي بحث بعد ان ڳالهه تي راضي ٿياسين ته ”اسان شلوار قميص نه پر واٽر پروف پوشاڪ ۽ لائيف جيڪيٽ پائي ڌاڙيلن کي دوکو ڏينداسين.“

صبح جو لب مهراڻ تي ٽي. وي. وارن ڪجهه دير فلم ڀري. آخر دوستن ۽ سرڪاري اهلڪارن هٿ لوڏي الوداع ڪيو، ڪليم ٻيڙي هلائڻ لڳو ۽ مون وڊيو ڪئميرا سان فلم ڀرڻ شروع ڪئي، اڃا ڪجهه سفر مس ڪيوسين ته ٻيڙي جي موٽر ۾ خرابي ٿي پئي. ايترا ڏينهن ٻيڙي هاڪارڻ ڪري ٻيڙي جي موٽر جاباقاعدي مستري ٿي ويا هياسين، ٿوري دير پگهر ڳاڙڻ بعد ٻيڙي کي هلڻ لائق بڻايوسين، تنهن هوندي به اهو خوف هيو ته جي انجڻ ۾ ڪا وڏي گڙٻڙ ٿي وئي ۽ سفر جاري رکي نه سگهياسين ته رات ڪچي ۾ ڌاڙيلن جي راڄ ۾ گذارڻي پوندي. هونءَ به اسان کي ڌاڙيلن جي باري ۾ ايترو ته ڊيڄاريو ويو هو جو ائين پيو محسوس ٿي ته ڄاڻ ٻيلي مان ڊاڪو ظاهر ٿيا... يا وڻن جي اوٽ مان گولين جو وسڪارو آيو، پر ڪنهن به اهڙي خوف جو کليل اظهار نه ڪيو. البت اسان جو ناکئو ڪافي گهٻرايل هو.

اسان کي سفر دوران رستي ۾ ڪوبه ٻيڙياتو ۽ مهاڻو نه مليو. هڪ ٻن هنڌن تي ڪجهه مال چاريندڙ ڌاراڙ نظر آيا، اسان سونهين کان ان جو سبب پڇيو، هن ٻڌايو ”ڌاڙيل ايترا ته وحشي آهن، جو ميربحرن مڇيءَ جو ڪاروبار ويڙهي... اباڻا جهڳا ڇڏي وڃي شهر وسايا آهن. جتي مزدوري ڪري پيٽ پالن ٿا.“

”ڌاڙيلن ۽ ميربحرن جي ياري ته جڳُ مشهور آهي؟“

”سائين! اُهي ڌاڙيل ڪاٿي. هاڻي ته بي غيرت ويچارن جون زالون به کڻي ٿا وڃن.“ ناکئي ٿڌو ساهه ڀريندي چيو.

ڪليم ڪجهه دير ٻيڙي هاڪارڻ بعد سُمهي رهيو، جنهن بعد مان سُکاڻ تي ويٺس، مديجي پتڻ ڏسي ميربحر چيو ”سائين هي پتڻ ڪافي آباد هو پر ڏسو ٿا، اتي ڪوبه مهاڻو ڪونهي.“

درياهه ڪنڌيءَ جيڪي به ڳوٺ يا شهر آهن، انهن جي پتڻن جا نالا به اوائلي آهن، جيئن لاکاٽ، رڪن، ٻرڙا، عاقل، سڳيون وغيره.

’آباد‘ پتڻ وٽ پري کان ئي نئون ديرو شگرمل جو دونهون ڇَـلڙن جي صورت ۾ آسمان جون ڪنگريون ڪاريون ڪري رهيو هو، آباد پتڻ تي درياهه ۾ گـهرائي ۽ رواني هئي. وهڪرو ڪڏهن ساڄي ڀڪ سان اچي پيو ڪلهو هڻي ته ڪنهن مهل کاٻي سان. اسان پتڻ پار ڪيو ته وچسُنسان جهنگ ۾ ڪناري تي ڪجهه بتيلا پڳهه ٻڌيون بيٺا هيا، انهن ڀرسان ڇهه ست شاگردن جهڙا مکيل چکيل، خوش پوش نوجوان هٿيارن سان سٿيل بيٺـا هيا. اسان کي ڏسي هنن پنهنجائپ سان پاڻ ڏي اچڻ لاءِ اشارو ڪيو، پر مون ڪنهن امڪاني خطري کان بچڻ لاءِ هنن ڏي وڃڻ مناسب نه سمجهيو.

”اهي ڪير ٿي سگهن ٿا؟“ سونهين کان پڇيم.

”اهو به ڌاڙيلن جو ٽولو لڳي ٿو.“

”پوءِ اسان کي ڇو نه روڪيائون؟“

”الائي شايد غير ملڪي سمجهي تنگ نه ڪيائون.“

ڪجهه دير بعد ناکئي امير بخش ٻڌايو ته ”اسان عاقل پتڻ تي پهچڻ وارا آهيون.“ واقعي ٿوري دير بعد درياهه جي آسپاس چرپر نظر آئي، اتي ڪليم به ننڊ مان اُٿي ڪئميرا کڻي فلم ڀرڻ لڳو. عاقل پتڻ ڏسي حيراني ٿي. سَوَن جي تعداد ۾ ٻيڙيون ڪلهو ڪلهي سان ملايون بيٺيون هيون.ڪجهه مڪڙيون پٽڻ پار ڪري رهيون هيون، اهڙي رونق ڏسي سونهين چيو ”عاقل دنيا جو وڏي ۾ وڏو پتڻ آهي؟“

تنهن تي مون ڪليم کي ٻڌايو ”اسان ڪيترا دفعا درياهه ڪابل ۽ سنڌوءَ ۾ ٻيڙيون هاڪاريون آهن، پر ايڏو وڏو گهاٽ نه ڏٺو آهي، هي پاڪستان جي وڏن پتڻن مان ٿي سگهي ٿو.“

”بالڪل“ ڪليم ڪئميرا جي دريءَ مان اک هٽائيندي وراڻيو.

اتي پتڻ تي موجود هر ٻيڙي تي ڪجهه پاليل پکي ويٺا هيا، مون سونهين کان پڇيو ”اهي وڏا پکي ڪهڙا آهن؟“

”سانهه!“

” مهاڻا اهي پکي ڇو پاليندا آهن؟“

”هنن کي ڏسي ٻيا پکي سندن ڀرسان اچي ويهندا آهن ته ميربحر انهن جو شڪار ڪندا آهن.“

”ڪيئن ته پاليل ڪڪڙن ۽ ڪبوترن جيان ويـٺا آهن“ اچرج وچان زبان مان نڪتو.

”سائين اهي هيرايل نه آهن، انهن جي اکين ۾ سُيون ٽنبي انڌو ڪري ڇڏيو اٿن، جنهن ڪري اُڏي نٿا وڃن.“

”اڇا“ مون کان ڇرڪ نڪري ويو.

سونهين جي ان انڪشاف تي مون کي ياد پوڻ لڳو ته هڪ ڏينهن اڳ مان ڪشمور ۾ مڇيرن جي سينگاريل ٻيڙين ۽ رهڻي ڪهڻي جي فوٽو گرافي (فلم بندي) ڪري رهيو هيس ته اهڙا پکي هر ٻيڙي تي ويٺل ڏٺا هيا. مان هنن جي ڀرسان وڃي انهن جا فوٽو ڪڍيا هيا، پر پکين ۾ ڪوبه ٽاهه نه آيو. ان مهل مان سمجهيو ته شايد ٻيڙين ۾ مهاڻن سان رهي، ماڻهن سان هري مري ويا آهن، پر هاڻي انهن پکين جي انڌي هئڻ جو ٻڌي تعجب ٿيو.

عاقل پتڻ ڏسڻ ۾ محو هياسين ته سونهين کاٻي طرف اشارو ڪندي چيو ”ڪناري تي سپاهي سڏي ٿو.“

هڪ سپاهي بند وٽ بيٺو هٿ جي اشاري سان اسانکي سڏي رهيو هو. ٻي سپاهيءَ به بندوق سڌي ڪئي، جيئن دهمان ۾ اچي سندن حڪم مڃون، اتي سونهين کي چيم ”سپاهين کي ٻُڌاءِ ته اسان ڪئميرا سان فلم ڀري واپس اچون ٿا.“ هُو اشارن سان پوليس کي واپس ورڻ جو يقين ڏيارڻ لڳو.

هت درياهه جو پيٽ ويڪرو هئڻ ڪري اسان درياهه جي ساڄي ڪنڌيءَ تي تري رهيا هياسين. پتڻ پار ڪري، ٻيڙي موڙي کاٻي ڪپر واري وهڪري ۾ وجهڻ چاهي ته موٽر جهٽڪو ڏنو،درياهه جي وچ سير ۾ پيٽرول جي ٽانڪي کولي ڏٺم ته ان ۾ اڃا ڏهن پندرنهن منٽ ٻيڙي ڊوڙائڻ جيترو تيل هيو،تنهن هوندي به ٻيڙي وچ ۾ بيهاري احتياطً ان۾ پئٽرول وڌم، ان کان سواءِ ٻيڙيءَ۾ به هوا گهٽ هئڻ ڪري مون خيال ڪيو ته ڪناري لاهي ان ۾ هوا وجهي پوءِ اڳتي روانو ٿجي. ان تي ڪليم باز وانگر چوڦير نگاهه ڦيرائيندي چيو، ”خيال ڪجو هي هنڌ تمام خطرناڪ آهي.“ ڪليم جي ان انديشي ڪري ڪناري ٻيڙي لائڻجو خيال ڇڏي اڳتي ڪاهه ڪئي سين.

هاڻي اسان جي مڪڙي درياهه جي ڀڪَ ڏئي هلي رهي هئي ته اوچتوسونهين ”اباڙي! ڌاڙيل“ جي هيانوَ ڏاريندڙ رڙ ڪري، ڇڀڪو ڪري مڪڙي جي تري ۾ وڃي ٻوٿ هنيو. اسان ڪناري طرف ڏٺوسين ته ڪجهه همراهه اسان ڏي بندوقن جا منهن کوليون بيٺا هيا. امالڪ ڪنن جا پڙدا ڦاڙيندڙ ۽ دل۾ڏار وجهندڙ ڪلاشنڪوفن جا ڌڌڪا ٻڌي