پيپلز پارٽي: نئين جوڻ وٺڻ يا سياسي موت جو مرحلو؟

ڇنڇر 17 اپريل 1999ع

آئينو روزاني سچ ڪراچي

پيپلز پارٽي: نئين جوڻ وٺڻ يا سياسي موت جو مرحلو؟

”ڌماڪا خيز“ قيادت ڌماڪا نہ ڪندي تہ ٻيو ڇا ڪندي؟ ايٽمي ڌماڪو، آدمشماري ڌماڪو، ڪالاباغ بند ڌماڪو، غوري ڌماڪو ۽ هاڻي هڪ ڏينھن اندر ٻہ ٻيا ڌماڪا، هڪ شاهين جو تجربو ۽ ٻيو محترمہ ڀٽو ۽ آصف زرداريءَ جي خلاف احتساب بئنچ جو ڌماڪو، پاڪستان جو غريب انصاف پسند عوام ۽ منصفن کي غير جانبدار سمجهندڙ طبقو احتساب بينچ جي جج صاحبن لاءِ ڇا چوندو! پر ڪالھہ ايئن لڳو تہ شاهين ميزائيل هندستان جي دماغ تي نہ، پاڪستان جي عوام جي دلين تي داغيو ويو!

انصاف جون تقاضائون ڪيتري حد تائين پوريون ڪيون ويون؟ اخبارن ۽ ٻيا واسطيدار ذريعا مطمئن ڪو نہ آهن. جڏهن ”انصاف ٿيندو نظر نہ آيو تہ پوءِ ان کي ”انصاف“ چوڻ تي دل ڪيئن چوي؟ محترمہ ڀٽو ۽ آصف زرداري جي خلاف ڪھڙو ڌماڪو ٿيو آهي؟ کين احتساب بئنچ جي جسٽس عبدالقيوم ۽ جسٽس انجم الحسن ڪاظميءَ احتساب بيورو پاران پيش ٿيل ريفرنس تي سزا ٻڌائي آهي. فيصلي موجب هو ڏوھہ جا ڏوهاري آهن ان ڪري کين نااهل قرار ڏنو ويو آهي. ملڪيت ضبط ڪئي وئي آهي، 5-5 سال قيد ۽ 39 ڪروڙ رپين جي ڏنڊ جي سزا ٻڌائي وئي آهي.

پاڪستان جي تاريخ ۾ ڪن سياسي ماڻهن لاءِ بلڪه وزيراعظم جي عهدي تي ويٺل ڪنھن شخص لاءِ هيءَ وڏي ۾ وڏي ڏنڊ ۽ قيد جي سزا آهي بلڪه هن عهدي تي ويٺل ماڻهوءَ لاءِ هن قسم جي سزا پھريون ڀيرو سامهون آئي آهي. هن کان اڳ وقت جا صدر صاحبان محترمہ ڀٽو ۽ ميان صاحب کي ساڳين ڪرپشن ۽ نااهلين جي الزامن هيٺ حڪومتن مان ڪڍندا تہ آيا آهن پر ڪنھن کي بہ ”حڪومت“ مان ڪڍڻ کان سواءِ ڪا ٻي سزا ڪو نہ ڏني وئي هئي. هن غير معمولي واقعو ٿيو آهي. ان جا اثر بہ غير معمولي نڪرندا. پير صاحب پاڳاري تہ ڀاري مينڊيٽ سان قائم ٿيل حڪومت جي جلد خاتمي جي اڳڪٿي بہ ڪري ڇڏي. پير صاحب اهو ڪم شايد تڪڙ ۾ ڪيو آهي.

اهو بہ عجيب اتفاق آهي تہ اڳوڻي وزيراعظم ڀٽي صاحب کي 1977ع ۾ تخت تان لاهي اپريل 1979ع ۾ تختي دار تي چاڙهي عدالتن جي انصاف ڏانھن آڱر کڻڻ جو موقعو ڏنو ويو ۽ ماڻهن چيو، ”اهو عدالتي قتل هو.“.... ۽ هاڻي پورن 20 سالن جي وقفي کانپوءِ 1997ع ۾ محترمہ ڀٽو کي لاٿو ويو ۽ اپريل 1999ع ۾ کيس عدالت جي ذريعي مڙس سميت نااهلي، 5 سالن جي قيد ۽ ڳري ڏنڊ جي سزا ٻڌائي وئي! آئون نٿو ڄاڻان تہ مستقبل ۾ هن فيصلي کان ڇا سڏيو ويندو پر ايترو ضرور سمجھہ ۾ اچي ٿو تہ پاڪستان جي عوام جو اڪثر حصو هن فيصلي کي ”عدالتي“ کان وڌيڪ ”سياسي“ قرار ڏيندو.

محترمہ کي اڳ ئي توقع هئي تہ فيصلو ڇا ايندو. آصف زرداريءَ چيو، ”مون لاءِ ڪھڙو فرق پوي جو آئون اڳ ئي جيل ۾ ويٺو آهيان... اسان کي فيصلي بابت اڳ ئي خبر هئي ان ڪري فيصلي تي حيران ناهيان. محترمہ چيو، ”مون کي نااهل قرار ڏيڻ جو فيصلو ”عدالتي ڪارروائي جو قتل“ آهي... منھنجي خلاف ڪينگرو ڪورٽ جي ججن فيصلو ڪيو آهي، هفتي اندر وطن موٽي ايندس!“ (محترمہ اڄڪلھہ ملڪ کان ٻاهر دوري تي ويل آهي)

هوءَ شريف خاندان جي حڪومت تي الزام بہ رکي ٿي. ”تڪڙ ۾ فيصلو ان لاءِ ڪيو ويو آهي تہ جيئن لنڊن ۾ نواز فيمليءَ جي 30 ملين ڊالر توفيق ڪمپنيءَ کي واپس ڪرڻ واري فيصلي تان ڌيان هٽائجي... واپس ورڻ جي صورت ۾ زندگيءَ کي خطرا اٿم، ان ڪري مستقبل ۽ پنھنجي ٻارن لاءِ پريشان آهيان.“ هوءَ ڪيس هلائيندڙ جج تي بہ تعصب پرستيءَ جو الزام هڻي ٿي، ” جنھن جج جي پيءُ منھنجي پيءُ کي ڦاهي چاڙهيو، آئون ان آڏو پاڻ کي ڪيئن بي ڏوهي ثابت ڪريان؟“

هوڏانھن، سرڪاري ڌر تمام خوش آهي. احتساب بيورو جي سربراھہ سيف الرحمان خدا جي شڪر ادا ڪري ٿو، ”الله جو شڪر آهي جو بينظير جي خلاف فيصلو آيو، هوءَ اڄ تائين اسان کي هميشه جهڪائيندي آئي آهي!“ حڪومت کي، عدالت جي فيصلي موجب ”ڏوهارين“ کي سزا ڏيارڻي آهي، مسٽر سيف الرحمان چوي ٿو، ”بينظير کي وطن پھچڻ شرط گرفتار ڪنداسين،سندس ملڪيت بہ ضبط ٿيندي.“ اهي بہ امڪان آهن تہ جيڪڏهن محترمہ وطن نہ موٽي تہ حڪومت پاڪستان انٽرپول کان مدد وٺي!

پر،ا هي سڀ پوءِ جون ڳالهيون آهن. اڃا سپريم ڪورٽ ويٺي آهي ۽ خود احتساب بئنچ بابت اڳوڻي چيف جسٽس سجاد شاھہ جو خيال آهي تہ انہيءَ جي وجود جو جائز هجڻ يا نہ هجڻ بابت سپريم ڪورٽ کي اڳواٽ فيصلو ڪرڻ گهرجي، ڪٿي ايئن نہ ٿئي تہ فوجي عدالتن وانگر ماڻهو هتان بہ سزا کائي وڃن ۽ پوءِ انھن کي غير قانوني قرار ڏنو وڃي! اڳوڻي جج صاحب جي راءِ ۾ بہ احتساب ايڪٽ تحت صرف مخالف ڌر کي نشانو بڻايو پيو وڃي.

بينظير ڀٽو پنھنجن وڪيلن کي سپريم ڪورٽ ۾ اپيل داخل ڪرڻ جون هدايتون جاري ڪري ڇڏيو آهن ۽ غالبن هوءَ 25 اپريل تي وطن بہ موٽندي. ”شاهين ميزائيل“ جو ڌماڪو وڏو هو يا ڪو نہ هو؟ اهو احتساب بئنچ جي فيصلي واري ڌماڪي ۾ دٻجي ويو. ان جا پڙاڏا فقط هندستان ۽ فوجي حلقن محسوس ڪيا هوندا پر احتساب بئنچ جي فيصلي پاڪستان اندر ۽ ٻاهر سياسي دنيا کي جنجهوڙي ڇڏيو آهي. ماڻهن جو رد عمل بہ مختلف آهي. ڪن ماڻهن جو چوڻ آهي تہ قوم جي دولت ڪير بہ لٽي اهو ڏوھہ جو ڏوهاري ۽ سزا جو حقدار آهي، ڀلي تہ کڻي اها بينظير هجي! اها راءِ آئون رڳو مسلم ليگي حلقن جي حوالي سان ڪو نہ پيو ڏيان، ان راءِ ۾اهي ماڻهو شامل آهن جيڪي سمجهن ٿا تہ محترمہ ميان نواز صاحب جي وقت ۾ هنن کان بہ اڳ فوجي ۽ سول بيورو ڪريسيءَ وڏو رڻ ٻاريو هو.

اسان ڏسون ٿا تہ نہ، رڳو ملڪي پر غير ملڪي عدالتن ۾ بہ پاڪستان جي طاقتور سياسي خاندانن تي ڪرپشن ۽ غلط ملڪيتن جا ڪيس پيا هلن. خود مسٽر سيف الرحمان جي حوالي سان خبر آهي تہ، ”لنڊن جي عدالت واري فيصلي ۾ نواز شريف جو نالو نہ آهي، باقي شهباز شريف ۽ ميان شريف دفاع ڪندا.“

احتساب عدالت جنھن ريت شاهيون ٻڌي رهي هئي ۽ ان تي جوابدار ڌر جنھن ريت اعتراض واري رهي هئي، اهو سڀ ڪجھہ اخبارن ۾ محفوظ آهي. هڪ خبر چوي ٿي، فاروق نائڪ (محترمہ جو وڪيل) چيو آئون بہ دليل ڏيندس پر عدالت اجازت نہ ڏني. هڪ ٻي خبر چوي ٿي، ”دليل جاري هئا تہ جج صاحب اٿي چئمبر ۾ هليا ويا ۽ واپس اچي فيصلو ٻڌايائون..... جڏهن ڪارروائي شروع ٿي هئي تڏهن حفيظ پيرزادي آصف زرداري جي وڪيل دليل شروع ڪيا ۽ ڪيترائي ڀيرا سوئيز وڪيل کان پڇا ڪرڻ لاءِ چوندو رهيو اهو فيصلو غالبن 14 اپريل تي ٿيل هو. جو دستاويز ۾ ايئن ئي لکيل آهي پر دليل 15 اپريل تي بہ ٻڌا ويا ۽ 15 تاريخ تي ئي فيصلوٻڌايو ويو.

خير! فيصلو اچي ويو. هاڻي عدالتي ڪارروائي جي باريڪ نقطن ۾ ويڙهيل ”انصاف“ کي سمجهڻ ۽ سمجهائڻ قانون دانن ۽ سپريم ڪورٽ جو ڪم آهي پر، هن فيصلي پاڪستان جي عوام جو ذهن ضرور جهنجهوڙيو آهي. جج صاحبن جو فيصلو پنھنجي جاءِ تي، عوام جو ذهن ڪجھہ ٻيو سوچي رهيو آهي. عام تاثر آهي تہ هي 1977ع جو تسلسل آهي. غيب جو علم الله کي آهي پر عوام جي راءِ بہ ڪچي ڪو نہ هوندي آهي.