ٻڍڙيءَ جي پٽ کي راڪاس کائي ويندو؟

ٻڍڙيءَ جي پٽ کي راڪاس کائي ويندو؟

ناني پوڙهي ڳالهه ڪندي هئي ته هڪ فقير جهنگ جبل جهاڳي جڏهن هڪ اجنبي شهر جي دروازي تي پهتو ته قلعي جا دروازا بند هئا. قلعي جي محافظن منٿ ميڙ تي کيس اندر اچڻ ڏنو. فقير ڏٺو ته ماڻهن جي چهرن تي خوف هو. هر ماڻهوءَ پنهنجا ڪم ڪار تڙ تڪڙ ۾ پورا پئي ڪيا ۽ گهر ڀيڙو ٿي در مضبوطيءَ سان بند ٿي ڪيو. ڪنهن به سانس منهن ڏيئي نه ڳالهايو. نيٺ، فقير بک کان ڪڪ ٿي هڪ در کڙڪايو. هڪ ٻڍڙي مائيءَ در مان ليئو پاتو. فقير ماني ڳڀي جي صدا هنئي ته ٻڍڙيءَ کيس اندر اچڻ ڏنو ۽ ويٺي ماني پچائڻ ويٺي. ٻڍڙي، ماني بچائيندي ڪنهن مهل کلڻ ٿي لڳي ته ڪنهن مهل روئڻ ٿي لڳي.

ناني پوڙهي جيڪا به ڳالهه ٻڌائيندي هئي، لڱ ڪانڊاري ڇڏيندي هئي. نانيءَ ٻڌايو ته ٻڍڙي مائيءَ جي کلڻ ۽ روئڻ تي فقير کي ڏاڍي حيرت لڳي. جڏهن سبب پڇيائين ته ٻڍڙيءَ چيو، ”کلان ان ڪري ٿي ته اڄ منهنجي پٽ جي شادي آهي ۽ روئان ان ڪري ٿي ته اڄ منهنجي پٽ کي راڪاس کائي ويندو.“

ناني پوڙهي ٻڌائيندي هئي ته هڪ آدمخور راڪاس ان شهر ۾ رهندڙ ماڻهن جي ماس تي اچي هريو هو. پر شهر ۾ ڪو به اهڙو بهادر ڪو نه هو جيڪو راڪاس کي ماري شهرين جي جند ڇڏائي ها. جڏهن راڪاس کي بک لڳندي هئي ته شهر ۾ گهڙي اٺن ڏهن ڄڻڻ کي ماري هڪ ماڻهو کڻي هليو ويندو هو ۽ کائي ڍؤ ڪندو هو. تباهيءَ کان بچڻ لاءِ بادشاهه حڪم ڪيو هو ته روزانو هڪ نوجوان ماڻهو راڪاس جي حوالي ڪيو ويندو. اڄ هن ٻڍڙي مائيءَ جي پٽ جو وارو هو، جنهن جي شادي ٿيڻي هئي.

هاڻي سنڌ ۾ به ڪو راڪاس هريو آهي ۽ روزانو اٺ ڏهه ڄڻا زخمي ڪري ٻه چار ماڻهو کائي ويندو آهي. شهرين جي چهرن تان مرڪ اڏامي وئي آهي. هرڪو تڙ تڪڙ ۾ ڪم پورو ڪري گهر ڀيڙو ٿئي ٿو ۽ دروازا مضبوطيءَ سان بند ڪري ڇڏي ٿو. ڪنهن جو وارو ڪڏهن ايندو؟ ڪا خبر ناهي. جڏهن راڪاس کي بک جا چڪ لڳندا، تڏهن ڪنهن نه ڪنهن شهر ۾ ڪاهي پوندو ۽ ڪنهن نه ڪنهن کي جهٽ هڻي کڻي ويندو. ڪنهن نوجوان جي شادي ٿيڻ واري هوندي، ڪنهن کي پيار جو وچن پورو ڪرڻو هوندو، ڪنهن جا معصوم ٻار کٽمٺڙن جي انتظار ۾ رهجي ويندا ۽ ڪا نه ڪا ٻڍڙي در جي چائنٺ تي روئندي رهندي، هر روز. شايد سنڌ ۾ ڪو به اهڙو بهادر نه بچيو آهي جيڪو ان راڪاس کي ماري وجهي! سنڌ جي شهرن ۾ رهندڙ ماڻهن جي ماس ۽ رت تي هريل راڪاس نقاب پوش ٿي ايندو آهي ۽ جنهن پاڙي ۾ گهڙندو آهي اتي روڄ راڙو ڇڏي ويندو آهي.

سرڪار راڪاس کي جهلڻ لاءِ شهرن جي مکيه رستن تي چوڪيون قائم ڪيون آهن. هر ايندڙ ويندڙ کي راڪاس سمجهي تلاشي ورتي ويندي آهي. ٻيو ته ٺهيو فقيرن جون گودڙيون ۽ ڦاٽل رليون ڦڙي به ڏٺو ويندو آهي ته ڪٿي انهن ۾ ته راڪاس ڪونهي. پر سرڪار پوءَ به راڪاس کي جهلي نه سگهي آهي. شايد اهو اڳ ئي ويس مٽائي شهر جي ڪنهن ڪنڊ پاسي ۾ لڪي ويٺو آهي يا وري قانون نافذ ڪندڙ ادارن جي چوٽيءَ تي چڙهيو ويٺو آهي جو کين ڏسڻ ۾ نٿو اچي. پاڻ کي ان تي ويساهه ناهي ته ڪو راڪاس کي سليمان ٽوپي هٿ اچي وئي آهي جنهن سان وارداتون ڪندو پيو وتي ۽ ڪنهن کي نظر به نٿو اچي.

سنڌ جا ڪي سڄاڻ ماڻهو ۽ نوجوان ان خوني اجگر کي مارڻ لاءِ ڀلا ڏس ڏيئي رهيا آهن پر جذباتي نوجوانن جي گهڻائي سونٽا ڦيرائڻ جي حق ۾ آهن. ڪن همراهن سونٽا ڦيرايا به آهن. پر راڪاس وڃي پيو جيئن پوءِ تيئن مچندو ۽ مڇريو. ڇتو ٿي بيگناهه ماڻهن جون منڍيون مروڙيندو.

هوش چوي ٿو ته سونٽا ڦيرائڻ بندڪيو ته جيئن راڪاس جي چڙ گهٽجي. جوش چوي ٿو ته راڪاس کي اچڻ کان اڳ سونٽن سان ڊاهي وجهبو. هوش چوي ٿو ته سونٽا ڦيرائڻ بند ڪيو ۽ اها ويڙهه نه وڙهو جنهن لاءِ تيار نه هجو.

جيئن جهينگا پائين جهول ۾ ايئن نه مرن مڇ

سٻر ڌارا سمنڊ جا،ي رائون رڱيون رڇ

هي ڇارون ۽ ڇڇ، اڃا اوڙاهه اڳاهون ٿيو.

پر جوش چوي ٿو ته، ”اسان ايڏا سگهارا آهيون جو راڪاس جو ڀڀ ڦاڙي ڇڏينداسون.“

جهيڙڻ لاءِ همٿ، جوش ۽ جذبي جو هئڻ تمام ضروري آهي پر ان کان به وڌيڪ ضروري شيءِ هوش جي موجودگي آهي. ڪلاچيءَ جي مانگر اوڀائي جي ڇهن جوان ۽ جانٺن پٽن کي به ڳڙڪائي ڇڏيو هو پر مورڙي هوش ۽ پوري تياريءَ سان ڳوٺ کي ساڻ ڪري مانگر جي وات ۾ لهي کيس ڦاسايو، گهلي زمين تي آندو ۽ پوءِ ان جو پيٽ چيري ڇڏيو هو. مانگر کي مارڻ لاءِ هوش، تياري ۽ گڏيل سگهه جو هئڻ لازمي آهي.

سونٽو ڦيرائڻ سان وڌيڪ رت وهي ٿو ۽ راڪاسي قوتون رت سان وڌيڪ سگهاريون ٿينديون آهن، اها ڳالهه هميشه ياد رکڻ جي آهي. اهڙي طرح جوشيلا جوان لاشعوري طور تي راڪاس کي وڌيڪ سگهه ڏين ٿا ۽ نتيجي ۾ بد نصيب شهري کاڄ بڻجندا رهن ٿا. بد نصيب شهري، جن جون خوشيون ۽ راڪاس جي بک پاڻ ۾ ٽڪرائجي ويون آهن.

فقير سوچي ٿو، ”ڇا اسان ٻڍڙيءَ مائيءَ جي ان پٽ کي، جنهن کي اڄ راڪاس کائي ويندو بچائي نٿا سگهون؟“

(هيءَ سين خميس 27 اپريل، 1989ع، روزانه هلال پاڪستان ڪراچي)