ٻاٻرو

�يوار ڏنل آهي. وچ ۾ هڪ وڏو کنڊر آهي ۽ چؤطرف تاريخ کان آڳاٽي دور جون ۽ آمريءَ سان ڀيٽڻ جهڙيون ٺڪريون ۽ پٿري چاقو پکڙيل آهن. ڪٿي ڪٿي ڪو مڻيو به ملي وڃي ٿو. چوطرف ديوار جي اوچائي هن وقت فٽ ڏيڍ آهي. اهڙي ئي ديوار نئه کديجي (سپر هاءِ وي) لڳ ڪوٽاري بٺيءَ تي به نظر اچي ٿي جنهن جو تعلق پٿر جي پڇاڙڪي دور سان چيو وڃي ٿو.

ٻاٻرو بٺيءَ جي ڏکڻ طرف هيٺاهينءَ ۾ نهاربو ته هڪ وڏي گبربند جا نشان ڏسڻ ۾ ايندا. ان هيٺاهين ڍوري جي پيٽ ۾ هاڻي هڪ ميدان جو منظر آهي البت ڍوري جي ٻنهي ڪنڌين تي ٽاڪرو لنگهن وٽ قديم بند جون پاڇيون اڃا موجود آهن. هيءَ هڪ شاهي بند هو جيڪو مٿئين بند جي ڀيٽ ۾ وڌيڪ عرصي تائين پاڻي جر ۾ جهلي سگهيو ٿي.

مهير جبل ۾ ٻاٻرو بٺيءَ وارا آثار بنا ڪنهن شڪ شهبي جي اهم آهن. مٿاڇري تان لڌل ٺڪريون ۽ پٿر جون ڇريون هن ماڳ کي آمري ثقافت سان ڳنڍين ٿيون. هڪ گبربند، هڪ ننڍڙو بند ۽ هڪ هٿرادو کوٽيل ناليءَ سان گڏ هٿرادو غارن جو هڪ هنڌ وجود گڏجي تجويز ڪن ٿا ته هن ماڳ تي تاريخ کان آڳاٽي دور ۾ هڪ مربوط ثقافتي تسلسل موجود هو ۽ مقامي لوڪ آب رساني لاءِ هڪ باقاعدي نظام جي اهيمت کان واقف هئا.

ٻاٻرو آثار قديم آثارن جي لحاظ کان ايترا ئي دلچسپ ٿي سگهن ٿا، جيترا گاجي شاهه (آبشار وٽ قديم آثار) ۽ ڪوهه تراش بٺيءَ جا آثار آهن. ٻئي طرف لاهوت اتڙي ۽ ان کان مٿي موجود قدرتي کوهن وارو ماڳ کديجيءَ وانگر هڪ تفريحي ماڳ طور سڌارڻ جي لائق آهي.

(ٻاٻرو آثارن ڏانهن هي پنڌ 4 ڊسمبر 1991ع تي ڪيو ويو جنهن ۾ سفر جا ساٿي انور پيرزادو، گل حسن ڪلمتي، مرتضيٰ بلوچ، محمد علي قادري، ڪريم ميمڻ، ماستر بشير جوکيو ۽ ماستر يعقوب هئا.)