وهابين يا غير مقلدن جا عقيدا

سان ڪوڙه جي مريض جو ڪوڙه ڇڏي ويندو. زاهد چيو ته جيڪڏهن مان اهڙو ڪم آڻيندس ته مون وٽ ماڻهن جو هجوم ٿيندو ۽ منهنجي عبادت ۾ خلل پوندو. شيطان چيس ته خدا جي خلق کي فائدو رسائڻ به ته وڏو ثواب آهي. ائين چئي کيس وظيفو ڏسي ويندو رهيو. واٽ تي ڪنهن شخص کي پڙهي ڪوڙهيو ڪري ڏس ڏنائيس ته ڦلاڻي زاهد وٽ وڃ ته اتان تو کي شفا حاصل ٿيندي. هن ائين ڪيو ۽ کيس شفا حاصل ٿي. پوءِ هڪ امير زاديءَ سان ساڳي حالت ڪري سندس ٻن ڀائرن کي اهو ئي ڏس ڏنائين. هنن ائين ڪيو ۽ امير زاديءَ کي تندرستي حاصل ٿي. مگر هن کي وري ڪوڙه ٿيو. وري به بليشا وٽ وٺي ويس وري به چڱي ڀلي ٿي پئي. پر شيطان جي حرڪت سان ٽئين ڀيري به ڪوڙه ٿيس. پوءِ شيطان انهن ڀائرن کي چيو ته پنهنجي ڀيڻ کي 6 مهينا انهيءَ زاهد وٽ ڇڏي اچو. هو زاهد وٽ ڇڏي آيس. اتي شيطان وقت بوقت امير زاديءَ جي ٻانهن يا پيٽ يا ڄنگهه اگهاڙي ڪري وٺندو هو ۽ زاهد جي مٿس نظر پوندي هئي. آخر زاهد گمراهه ٿيو ۽ مائي کي حمل ٿي ويو. شيطان زاهد کي صلاح ڏني ته مائيءَ کي ماري پوري ڇڏ ۽ ڀائرن کي چئجانءِ ته مان هميشه عبادت ۾ مشغول آهيان هوءَ خبر ناهي ته ڪڏهن هلي ويئي. ويچارا ڀائر موٽي آيا. وري شيطان وڃي انهن ڀائرن کي چيو ته توهان جي ڀيڻ کي ماري حجري ۾ پوري ڇڏيو اٿس. ڀائر کوٽائي ڏسن ته برابر. زاهد کي وٺي وڃي ڦاسيءَ تي لٽڪايائون وغيره. مولوي صاحب اهو قصو ٻڌائي فرمايو ته ادا ڏسو ته بليشا جهڙي زاهد کي به شيطان ڀلائي وڌو سو اسان ڇا آهيون.

هي قصو ڪوڙو آهي تنهن ۾ ته شڪ ئي ڪونهي پر عجب جي ڳالهه هي آهي ته منجهس نصحيت جي بدران گمراهي آهي. هڪ ته جهنگ ۾ اڪيلو ويهي عبادت ڪرڻ اسلام جي خلاف آهي ٻيو ته وظيفن ۾ اهڙي حڪمت رکيل بلڪل ڪانهي. ٽيون ته جيڪو نتيجو آخر ۾ مولوي صاحب ڪڍيو سو مايوس ڪندڙ آهي ۽ ڏيکاري ٿو ته انسان کي ڪجهه به ڪوشش ڪرڻ نه گهرجي ڇو ته شيطان ڪنهن به صورت ۾ اسان کي گمراهه ڪري تباهه ڪندو پوءِ ڪوشش ڪيون توڙي نه ڪيون. تنهن ڪري ڇو نه جيئن جيءُ چاهي تيئن ڪيون. ڇا جو خدا ڇا جي قيامت؟

2 - حضرت جبرئيل هر روز ابليس کي پٺيءَ واري مڪ هڻندو هو. جڏهن وما ارسلناڪ الا رحمت للعالمين واري آيت نازل ٿي تڏهن ابليس چيس ته هاڻي اڳتي مڪ نه هڻ ڇو ته رسول خدا سڀني لاءِ رحمت ٿي آيو آهي پوءِ مون تي زحمت ڇو ٿي ٿئي. الله تعاليٰ جبريل کي فرمايو ته ڇڏي ڏينس. سو ادا جڏهن خود شيطان تان به سزا معاف ٿي ويئي ته پوءِ اسان ڇو نه ڇٽنداسين. هي قصو به ڪوڙو آهي ۽ ان ۾ به نصحيت جي بدران گمراهي آهي ڇو ته جيڪڏهن فقط ان آيت جي نازل ٿيڻ ڪري اسان سڀئي مسلمان خواه غير مسلمان ڇٽاسين ته پوءِ خدا ۽ قيامت جو خوف ڇا جو. ڇا جي نماز ڇا جو روزو ڇو نه جيئن وڻي تيئن ڪيون. گناهه ڪيون ته ڇا جي چڱا عمل ڪيون ته ڇا.

جيڪي مولوي صاحب ويٺا هئا تن پوءِ هٿ کڻي اکيون ٻوٽي چپن ۾ دعا گهري. سڄي مجلس خوش ٿي هلي ويئي ته ڏاڍو چڱو وعظ ٻڌوسين. فقط مون هڪڙي نٺر تي اثر ڪو نه پيو. پر دل ۾ سا دل ۾ ماٺ ڪيو هليو ويس. منهنجي ڪهڙي مجال جو اتي ڪڇي سگهان ها. هو وڏا عالم مان هڪ جاهل. طوطي جو آواز نقار خاني ۾ ڪير ٿو ٻڌي.

هڪڙي وڏي عالم وعظ پي ڪيو. وعظ استغفر الله پڙهڻ جي ثواب ۽ برڪت بابت هو. پاڻ فرمايائين ته جيڪو شخص هر جمعي ڏينهن استغفار پڙهندو تنهن جا گذريل هفتي جا سڀ صغيرا گناهه جهڙوڪ ڪنهن عورت کان چمي وٺڻ معاف ٿي ويندا. ڪنهن جاهل ڪڙميءَ واڪو ڪري چيو ته مولوي صاحب توهان ته اسان کي هٿ وٺي ٿا گناهه ڪرايو. جيڪڏهن رڳو استغفار پڙهڻ سان گناهه معاف ٿي ويندا ته اڳتي سڄو هفتو صغيرا گناهه ڪري جمعي جي ڏينهن استغفار پڙهنداسين. استغفار پڙهڻ ۾ اسان کي ڪهڙي تڪليف؟ مولوي صاحب فرمايو ته ڏسين نه ٿو ته مان ڪهڙي ڪتاب مان ٿو ٻڌايان. منهنجي ابي ڏاڏي جو ٺهيل ڪتاب ڪونهي. انهيءَ جواب کان پوءِ ماٺ ٿي ويئي پر مان نه ٿو ڀانيان ته ڪنهن کي به تسلي ٿي هوندي. مونکي ته تسلي بلڪل ڪانه ٿي پر مون به ڪونه ڪڇيو.

اڪثر مولوي ڪوڙا قصا ۽ ڪوڙيون روايتون ۽ ڪوڙا معجزا ۽ ڪوڙيون ڪرامتون يا دليلن جا ڪوڙا قصا بيان ڪندا آهن. ڪي وري دردناڪ قصو ٻڌائي ڪوڙي اڇنگار ڏيئي ساده لوح ماڻهن کي رئاري وجهندا آهن. هڪڙي مولوي جو پيرسن آهي ۽ مريد ڪندڙ آهي تنهن هڪڙو قصو ٻڌايو ته فلاڻو بزرگ پنهنجي ڪن مريدن سان واٽ وٺيو پي ويو. ڪا عورت اچي ڀرسان لنگهي. بزرگ صاحب ان کان چمي ورتي. مريدن مان هڪڙي سندس پيروي ڪئي. پوءِ ڳوٺ ۾ هڪڙي لوهار جي دڪان تي ويا. بزرگه صاحب تتل ڳاڙهي لوهه کي چمي ڏيئي ان مريد کي چيو ته هاڻي ڪر هت به پيروي. مريد هٽي بيهي رهيو. سو ادا ڪو بزرگ يا ولي ڪو خراب ڪم ڪندڙ ڏسو ته ان ۾ گمان نه آڻيو ڇو ته هو جيڪي ڪن ٿا تنهن ۾ ڪا حڪمت رکيل آهي. منهنجي خيال ۾ ته هيئن ٿو اچي ته مڪريل درويشن ۽ پيرن اهي قصا هن لاءِ ٺاهيا آهن ته اسان جا مريد اسان جا ڪي بد افعال ڏسن ته اسان مون خوش اعتقادي نه ڪڍن ۽ اسان هنن مان آسانيءَ سان پنهنجا مطلب ڪڍندا رهون.

هڪڙي مولوي صاحب سان گفتگو ڪندي کيس چيم ته مولوي صاحب! توهان عالم آهيو مدرسو به اٿو ۽ قرآن شريف ۽ پارسي ۽ عربي به ٿا پاڙهيو پر مسلمان ڀائرن کي نڪا هدايت ٿا ڪيو نڪو اسلام ٿا سيکاريو. حيران ٿي چيائين ته ڇا قرآن شريف پڙهڻ کان ڪا وڌيڪ هدايت به آهي؟ مان چيو ته قرآن شريف بي معنيٰ ٿا پاڙهيو. چيائين ته ڪٿي حڪم ڪيل آهي ته قرآن شريف با معنيٰ پڙهائجي. مون چيو ته مان سون آيتن ۽ سون حديثن ۽ سون دليلن سان ثابت ڪري ڏيکاريندس ته قرآن شريف ضرور با معنيٰ پاڙهڻو آهي. سورت بقر جي 14 رڪوع جي آخر ۾ هي الفاظ آيل آهن يتلوه حق تلاوته ابن عباس ۽ ابن جرير ان جي معنيٰ هي ٿا ڪن ته ان تي اهڙو عمل ڪجي جهڙو ڪرڻ گهرجي. جڏهن قرآن شريف جي معنيٰ سمجهبي تڏهن ته ان تي عمل ڪبو. جنهن صورت ۾ سڀني کي عربي پاڙهي نٿا سگهو تنهن صورت ۾ پنهنجي مادري زبان ۾ ماڻهن کي اسلام جا عقائد ۽ احڪام ٻڌايو. ان وقت سندس هڪ شاگرد جنهن کي ڏاڙهي اچي ويئي هئي ۽ مڪتب مان قرآن شريف پڙهي نڪتو هو سو موجود هو. پڇيو مانس ته مسلمان ڇاکي چئجي ۽ جيڪڏهن تو وٽ ڪو غير مسلمان اچي ۽ پڇي ته اسلام ڇا آهي ۽ مان ڪهڙا ويساهه رکان جيڪڏهن مسلمان ٿيان، ته پوءِ کيس ڇا چوندين؟ چيائين ته جيڪو ڪلمو پڙهندو سو مسلمان ٿيو. مون چيو ته ائين نه آهي رڳو ڪلمو پڙهڻ سان مسلمان ٿي ڪين سگهبو. ڪلمي جي معنيٰ سمجهي ان تي