وهابين يا غير مقلدن جا عقيدا

وهابين يا غير مقلدن جا عقيدا

مان اڳي چئي چڪو آهيان ته وهابين جي عقيدن جي مونکي گهڻي خبر ڪانهي. مون فقط سنڌي ڪتاب توحيد اسلام پڙهيو آهي جنهن بابت چيو وڃي ٿو ته وهابيت جي فاسد عقيدن سان ڀريو پيو آهي. ۽ پڻ حافظ وهبه جي تقرير پڙهي اٿم جنهن تقرير جو انتخاب اڳئي هن ڪتاب ۾ ڏنل آهي. پر انهن کان سواءِ ٻيو هڪڙو ڪتاب پڙهيو اٿم جنهن ۾ وهابين اهل حديث ۽ غير مقلدن جي عقيدن جي ترديد ڪيل آهي. خدا ڄاڻي ته سچ پچ اهي عقيدا وهابين جا آهن يا نه پر فرض ڪيو ته آهن. انهيءَ ڪتاب مان ڪي عقيدا چونڊي انهن تي آءُ ڪي ريماڪ ڏيان ٿو.

وهابين تي پهريون الزام هي آهي ته هو تصوف جي چئن طريقن جا منڪر آهن. مونکي خبر ناهي ته اهي چار طريقا ڪهڙا آهن پر جيڪڏهن اهي طريقا اهي ئي نمونا سيکارين ٿا جيڪي مون اڳئي تصوف جي باب ۾ بيان ڪيا آهن ته سچ پچ اُهي مون کي ته چڱا ڪونه ٿا لڳن. پر سمجهو ته اُهي طريقا ٻيا آهن ته به سوال آهي ته اُهي طريقا رسول الله ﷺ ۽ اصحابن سڳورن جا آهن يا پوءِ نڪتل آهن. جيڪڏهن پوءِ نڪتل آهن ۽ ڪو ماڻهو انهن کان انڪار ڪري ته انهيءَ کي ڇو فاسق ڪوٺڻ گهرجي. رسول الله ﷺ ۽ صحابن سڳورن جي طريقن تي هلڻ ڪافي ناهي ڇا؟

ٻيو الزام آهي ته وهابي چئن مذهبن جي تعليم کان انڪار ٿا ڪن. مان ته ڀانيان ٿو خود نجدي به انڪار ڪو نه ٿا ڪن ۽ اهو امام ابن حنبل جو مذهب ٿا رکن. پر فرض ڪيو ته هو تسليم نٿا ڪن پر ان جي بدران قرآن شريف تي ۽ رسول الله ﷺ ۽ اصحابن سڳورن جي عملن ۽ اقوالن تي عمل ٿا ڪن. پوءِ اُن کي ڇو ٿو خراب سمجهيو وڃي. رسول ﷺ جن پنهنجي آخري حج (حجته الوداع) واري خطبي ۾ فرمايو ته: جيستائين قرآن شريف کي مضبوط جهليندؤ تيستائين گمراه نه ٿيندؤ. مگر سوال هي آهي ته وهابي قرآن شريف ۽ حديثن جي صحيح معنيٰ ٿا ڪن يا غلط. جيڪڏهن غلط ٿا ڪن ته ثابت ڪري ڏيکارجي. ٻيو سوال هي آهي ته وهابي پنهنجون معنائون ٿا ٺاهين يا اڳوڻن تفسيرن تي ٿا هلن. جيڪڏهن اڳوڻن تفسيرن تي ٿا هلن ته ڪهڙن تي ۽ اهي معتبر آهن يا نه.

ٽيون الزام آهي ته اوليائن جي ڪرامتن (خرق عادت) کان انڪار ٿا ڪن. ڪرامتن ۾ جيڪڏهن اهو اعتقاد رکجي ته ڪنهن به انسان پيغمبر خواه ٻئي کي خرق عادت ڪرڻ جي سڌيءَ طرح طاقت آهي ته شرڪ ۽ ڪفر آهي ۽ جيڪڏهن وهابي انهيءَ اعتقاد جي خلاف آهن ته هو حق تي آهن. پر جيڪڏهن اهو اعتقاد رکجي ته الله تعاليٰ پنهنجي ڪنهن به ٻانهي جي هٿان خرق عادت جهڙو ڪم ظاهر ڪرائي ٿو ته پوءِ اهو عقيدو مون کي چڱو ٿو ڏسڻ ۾ اچي. خبرناهي ته وهابي اهو عقيدو پسند ڪن ٿا يا نه. پر سچ هيئن آهي ته الله تعاليٰ ڪو وري خرق عادت جو ڪم پنهنجي ڪنهن ٻانهي هٿان ظاهر ٿو ڪرائي، پر جيڪڏهن ڪرائي ٿو ته ڪنهن به انسان بلڪ ٻار ۽ مست جي هٿان به ڪرائي ٿو. اڃان به چئجي ته بيجان شيءَ جي وسيلي به الله تعاليٰ پنهنجي قدرت جو نظارو پسائي ٿو. مثلن حديث آهي ته رسول الله ﷺ جن مسجد نبوي جي هڪ ٿنڀي کي ٽيڪ ڏيئي خطبو ڏيندا هئا. پوءِ جڏهن هنکي ڇڏي منبر تي چڙهي وعظ ڪيائون تڏهن ٿنڀ منجهان غمناڪ آواز ٻڌڻ ۾ آيو. تنهنڪري هي چوڻ ۾ اچي ٿو ته ولين کي سندن ڪرامتن کي مڃڻ گهرجي سو ڇو. دلين تي ڪا خاص مهر لڳل آهي ڇا جنهن سان سمجهي وٺون ته فلاڻا ولي آهن باقي ٻيا چور آهن. ولين جي ڪرامتن کي مڃڻ ايمان جو جزو آهي ڇا؟ درحقيقت اُهي سڀ انسان جي دل جي اخلاص سان اسلام جيڪي سمجهڻ ۽ اُن تي عمل ڪرڻ جي ڪوشش ٿا ڪن سي سڀ الله تعاليٰ جا پيارا آهن پوءِ انهن کان خرق عادت جهڙو عمل ظهور ۾ اچي توڙي نه اچي ۽ اسان کي خبر پوي توڙي نه پوي ته هو نيڪ ٻانها آهن يا نه آهن. ولين ۽ سندن ڪرامتن کي مڃڻ تي جو ايترو زور ڏنو ٿو وڃي سو رڳو انهيءَ لاءِ ته ماڻهو اسان کي پيرين پون ۽ جيئن کين چئون تيئن ڪن ۽ پنهنجو گهر ٻهاري اسانجي عيش عشرت جو سامان موجود ڪن. ڪيترائي بزرگ اڻ سڌيءَ طرح پاڻکي اولياءِ ۽ ڪرامت جا صاحب ٿا چوائين حالانڪ حضرت عمر رضي الله ۽ امام اعظم جهڙا ڀلارا صاحب به خدا جي خوف ۾ڏڪندا ويا.

چوٿون الزام هي ڏنو وڃي ٿو ته وهابي نيڪ روحن کان مدد گهرڻ کي شرڪ ٿا سمجهن ۽ اهل مماتي وارن کان مدد گهرڻ ۽ کانئن ثواب حاصل ڪرڻ کان انڪار ٿا ڪن. سورت فاتح ۾ آهي ته اياڪ نستعين يعنيٰ اي الله سائين اسان فقط تو کان ئي مدد ٿا گهرون. جيڪڏهن اها معنيٰ پوري آهي ته پوءِ وهابي حق تي آهن. جيڪڏهن اها پوري ناهي يعني معنيٰ فقط اها آهي ته اي الله سائين! اسان توکان مدد ٿا گهرون ته پوءِ ڏسجي ته ڪو ان بابت رسول الله ﷺ جو صحيح قول موجود آهي يا نه. ڀانئجي ٿو ته آهي ئي ڪونه. پوءِ ڏسجي ته ان بابت اصحابن سڳورن جو عام فعل ڪهڙو هو. خلفائي راشدين جي وقت ۾ اصحاب سڳورا يا ٻيا مسلمان دور دور کان مسافري ڪري روضي مبارڪ وٽ پهچي کانئن مدد گهرندا هئا ڇا؟ يا گهر ويٺي ئي رسول الله ﷺ کي پڪاري مدد گهرندا هئا ڇا؟ مونکي پورو علم ڪونهي مگر مان نٿو ڀانيان ته هو ائين ڪندا هوندا. گهڻو گهڻو ته ائين ڪيو هوندائون جو گهر ويٺي سوال ڪيو هوندائون ته اي الله سائين طفيل پنهنجي پاڪ پيغمبر جي منهن جي هي مراد پوري ڪر. جيڪڏهن روضي مبارڪ وٽ انهيءَ نموني سوال ڪيو هوندائون ته نه رڳو انهيءَ لاءِ خاص طرح سيڙجي قيمتي وقت ۽ پيسا خرچ ڪري اهل اولاد کي ڇڏي جان تڪليفن ۾ وجهي دور کان مسافري ڪري ڪو آيا هوندا ته وڃي رسول الله ﷺ جي روضه مبارڪ وٽ پٽ لاءِ ڳاڙهي ڪنوار لاءِ سوال گهرون. جيئن اڄ ڪلهه قلندر شهباز ۽ شاه گودڙئي تي پري پري کان هجوم ماڻهن جا اچي ٿا گڏ ٿين. ائين هرگز خلفائي راشدين جي وقت ۾ مسلمانن ڪونه ڪيو هوندو. ڇو ته الله تعاليٰ هر جاءِ حاضر آهي ۽ سڀڪنهن هنڌ سوال ٻڌي ٿو. تازو صحيح بخاري ۾ پڙهيو اٿم ته سفر فقط ٽن مسجدن ڏي ڪرڻ جائز آهي 1. بيت الحرام 2. بيت المقدس 3. مديني ۾ مسجد نبوي ڏانهن. هن مان ثابت ٿيو ته ڪنهن به مقبري يا خاص طرح روضي مبارڪ لاءِ سفر ڪرڻ جائز ناهي. بيشڪ انهيءَ نموني سوال ڪرڻ گهرجي ته رسول الله ﷺ جي طفيل منهنجي هيءَ دعا قبول ڪر. نڪي شرڪ آهي نڪي خراب آهي. پر مون کي گمان آهي ته اصحاب سڳورن ائين به ڪو ورلي ڪيو هوندو. ڇو ته الله تعاليٰ سڌي طرح سڀڪنهن جو سوال ٻڌندڙ آهي. جيڪڏهن منهنجو اهو گمان سچو آهي ته پوءِ بهتر طريقو اهو آهي جو اصحابن سڳورن جو هو. يعني رسول الله ﷺ تي صلوات پڙهي پوءِ رب تعاليٰ جي درگاه ۾ التجا ڪرڻ. پر جيڪڏهن دعا گهرجي ته اي الله تعاليٰ مونکي رسول ﷺ جي طفيل هدايت ڪر ۽ جنت نصيب ڪر ته پوءِ ان جي معنيٰ وري بلڪل ٻي ٿي نڪري. يعنيٰ انجو مطلب آهي ته مونکي رسول ﷺ جي طريقي (اسلام) جي هدايت ڪر ۽ سندس پيروي ڪرڻ جي توفيق ڏيئي