نئه ڪُڪڙاڻي ۾

----kher thar chitsali2024_07_17_12_32_files-- --


نئه ڪُڪڙاڻي ۾


هيءَ نئه واي پانڌيءَ کان اولهه ڏکڻ طرف آهي. اسان جو گهربل ماڳ ’مٺو چکر‘ واهيءَ کان فقط 10 _ 12 ڪلوميٽرن جي پنڌ تي آهي. جيپ ۾ 35 کان 40 منٽ لڳا، پر چکر ڍوري ۾ توڙ تائين جيب جو وڃڻ ممڪن ڪونه هو، اطلاع ڏيندڙ همراهه کي شايد اندازو نه هو ته جيپ به هڪ حد کان پوءِ لاچار ٿي ويندي اهي. اسان جيپ کي ڍوري جي منهن تي ڇڏيو ۽ اندر پنڌ پياسين.


هن سوڙهي ڍوريءَ ۾ ٿورو ئي اندر گهڙڻ سان (ڍوريءَ جي ساڄي) ڏاکڻي ڀِڪ سان ڪجهه مٿڀرو ٽاڪرو ڇانوري ۾ ڪجهه نقاشي نظر آئي. يڪ ليڪي اڪر ۾ ٻه ٽي سرهه بيٺا هئا. آڏو ڪنڌيءَ تي هڪ سرهه ڏاڍي شوق سان ڪوريو ويو هو، آرٽسٽ فقط ٻن گهرين متوازي ليڪن ۽ ڊگهن ڪمانيدار سڱن مان مطمئن ڪونه ٿيو هو، انڪري هن چئن اريبي ليڪن سان ان کي وڌيڪ سهڻو بنايو هو، پٿرن تي نقاشيءَ جو اڀياس ڪندڙ ڪي صاحب جانورن تي آرائشي اڪر کي اخميني آرٽ چوڻ طرف مائل آهن. منهنجي خيال ۾ ههڙي ڇڙوڇڙ ۽ غير مذهبي چٽن کي مقامي حدن ۾ ڏسڻ مناسب ٿيندو، هيءُ نقش ڪنهن مقامي آرٽسٽ جي پنهنجي اندر جو شوق به ٿي سگهي ٿو. ان جي ويجهو ڪ هڪ ٻيو سرهه به بيٺو هو. جيتوڻيڪ ان ۾ آرائش ڪيل ڪونه هئي، ته به اهو ٻن متوازي ليڪن سان گهرو اڪيريو ويو هو ۽ ان جو نر عضوو نمايان ڪيو ويو هو.


ان ڀِڪ کان اڳتي چکر ڏانهن ويندي ڪن هنڌن تي هڪ ليڪي ٽيڪنڪ ۾ چٽ چٽيل هئا. چکر اڃا ڪافي پري هو. آئون ٿڪجي ويهي رهيس. عزيز رستماڻيءَ همت ڪئي ۽ پنهنجي بندوق سان گڏ منهنجي ڪئميرا به کنيائين، ’اسان وڃي ٿا پنهنجو به شڪار ڏسون ۽ توهان لاِءِ چِٽن جا فوٽو به ڪڍي اچون!“ جوهيءَ وارا نوجوان هاڻي چڱي طرح سمجهي ويا هئا ته هنن جبلن ۾ منهنجي ڪم جون شيون ڪهڙيون آهن. جڏهن عزيز موٽيو ته سندس هڪ هٿ ۾ هڪ پاريل ۽ ٻئي هٿ ۾ موجود ڪئمرا ۾ مٺي چکر ۽ ان جي اوسي پاسي ۾ چٽيل چٽن جون تصويون هيون.


هي ڪو تمام وڏو جهان ڪونه هو، ته به جهنگلي جيوت توڙي مقامي ٻڪرارن ڌنارن لاءِ اهم هو. مٺي چکر ۾ پاڻي جو ننڍڙو ذخيرو جانورن لاءِ وڏو سهارو هو. تي ڪنهن شڪاريءَ ننڍڙي ناليءَ واري بندوق يا مئگزن چڙهيل پستول لِيڪيو هو. ظاهر آهي ته اها ڪا پراڻي چٽسالي نه آهي، يعني هتي بنهه تازي دور ۾ به چٽسالي ٿي آهي. چکر تي هڪ سرهه ان ساڳئي آرٽسٽ جو اڪريل آهي، جنهن هن ڍوريءَ جي منهن ۾ خوبصورت چٽ چٽيا آهن. چکر تي ڪجهه گهوڙيسوار ۽ اٺ به اڪريل آهن. هڪ سرهه جو چٽ سٺي ليڪي سان آهي، ان جي ڀر ۾ ٻيون کوڙ اڌوريون اڪرون آهن. اتي ئي هڪ هنڌ هڪ تلوار باز به اڪريل آهي.


چکر لڳ هڪ وڏي ڇِپ هتان جو سڀ کان شاهوڪار ڪينواس ٿي ڏٺو. ان تي هڪ تمام وڏو شينهن آئوٽ لائين ۾ سڄي ڇپ تي پکڙيل هو. ان ئي ڇپ تي ٻيا به کوڙ سارا جانور چٽيل آهن.. انهن ۾ هڪ حصو ڪافي دلچسپ آهي، ان ۾ ڏيکاريو ويو آهي ته هڪ چيٽو شينهن ڪو پهرو شڪار ڪري وات ۾ جهلي کنيو پئي وڃي، پٺيان شايد ٻٺ اٿس، جيڪو پويان پويان پيو اچي! ان ئي ڇپ تي وڏي شينهن جي هيٺان ٻه تلوار باز مقابلي تي لٿل آهن. ساڳي طرح پريان هڪ همراهه تلوار اُلاري خبردار بيٺو آهي. ساڳي ڇپ تي سرهه سان گڏ هڪ گڊ به ڇپيل آهي. ٻيون به تصويرون آهن پر واضح نه آهن.