عوام ۽ ٽي وي پروگرام

عوام ۽ ٽي وي پروگرام

پاڪستان ٽيليويزن گذريل هفتي عالمي ادب مان چونڊ ڪري دنيا جي مڃيل ۽ پورهيت دوست دانشور مئڪسم گورڪيءَ جو ڊرامو ” دشمن“ ٽيليڪاسٽ ڪيو. پاڪستان جي پورهيتن کي ڏاڍي حيرت ٿي هئي. ”ڇا اهو ممڪن آهي؟“ ڊرامو ڏسندڙن پاڻ کي ٻانهن ۾ چڪ هڻي ڏٺو هو، ”ڪٿي اهو به ڪو سهڻو خواب ته ناهي!“ فقير به اهو ڊرامو ڏٺو ۽ پاڻ کان سوال پڇيو هو، ”ڇا ملڪ ۾ مزدورن جو انقلاب اچي ويو آهي؟“ جيڪڏهن سچ پچ انقلاب اچي ويو آهي ته پوءَ لڳي نعرو، ”جيئي لطيف!“ جو.

پر، هيءُ ڇا؟ سيٺيون ۽ مولوي صاحب ته صفا چڙي پيا آهن! سيٺين جي ڳالهه ته سمجهه ۾ اچي ٿي جو انهن کي ڪڏهن به مزدورن جي چهري تي مرڪ نه وڻي آهي. جيڪڏهن مزدورن کي سيٺين جي ٺڳين ۽ چالاڪين جي پروڙ پئجي وئي ته ٽجوڙيون ڪيئن ڀربيون؟ پر مولوي صاحبن کي ڇا ٿيو؟ اهي ته ٺڳيءَ ڪوڙ ۽ دغا خلاف وڏا واعظ ڪندا آهن. اهي ته چوندا آهن ڌڻيءَ سڀني ماڻهن کي هڪجهڙو ۽ برابر پيدا ڪيو آهي، پوءَ مزدورن جي جدوجهد سان ڀريل زندگيءَ بابت هن ڊرامي تي ڪاوڙ جو خدا ڄاڻي ڪهڙو ڪارڻ آهي! شايد مولوي صاحبن کي مزدورن جي ذلت ڀري زندگي خدا جو ڏمر ۽ انهن جي عزت ڀري زندگي لاءِ جدوجهد، شيطان جي چرچ تي لڳي. ڪن مولوي صاحبن کي خبر ناهي ته ڇو ڌڻي پاڪ جي شان ۾ گستاخي ڪرڻ جي عادت پئجي وئي آهي جو ايئن چون ٿا ته الله سائين مزدورن کي غريب رکيو آهي پر شيطان انهن جي حالت تبديل ڪري کين ڪارخانن جو مالڪ ڏسڻ چاهي ٿو.

فقير، عالم سڳورن جي ڳالهه نٿو ڪري جن ڀٽڪيل انسانيت کي اونداهين مان ڪڍڻ لاءِ ڏاڍي جدوجهد ڪئي ۽ سر قربان ڪيائون پر فقير انهن مولوي صاحبن جي ڳالهه ٿو ڪري جن ترقيءَ کي تنزلي سمجهيو آهي ۽ هر نئين ۽ بهتر شيءِ کي اهو چئي رد ڪيو آهي ته ”شيطان ڏاڍو لچو آهي، خبر ناهي ته انهن مولوي صاحبن کي شيطان ۽ ان جا وسوسا ايترا طاقتور ڇو ٿا نظر اچن جو کين ڌڻي پاڪ جون اهي قوتون به وسري وڃن ٿيون جن جي تجلي ڏسي جيڪر شيطان بهادر هڪ سيڪنڊ ۾ کڙين ته زور رکي. خير! اسان جو ڇا؟ هر ڪنهن جو پنهنجو ايمان آهي، جنهن جو ڪچو هجي، جنهن جو پڪو!

فقير سمجهي ٿو ته معاملو ٻيو ڪجهه به ناهي سواءِ ان جي ته سيٺين ۽ رجعتي قوتن کي سدائين مزدورن کان ڊپ لڳندو آهي، ڇو ته انهن کي خبر آهي ته مزدورن ڀرپاسي وارن ڪجهه ملڪن ۾ انقلاب به آندا آهن. ٽي وي تان انقلابي پروگرام ڏسي سيٺيون وڌيڪ ٽهي ويا آهن ۽ انهن سيٺين جون ساٿاري اخبارون دانهن ڪوڪن ۾ لڳي ويون آهن.

باوجود ان جي ته عوام پيپلز پارٽيءَ کي چونڊي حڪومت جون واڳون پنهنجي پسند جي اڳواڻ کي ڏنيون آهن، پر اها ڳالهه صاف پئي ڏسجي ته عوام پنهنجي گرفت ايتري مضبوط نه ڪئي آهي جو استحصالي قوتون لڇي ڦٿڪي مري وڃن. عوام، ان لاءِ جڏهن نئون سفر ۽ واٽ شروع ڪئي آهي تڏهن، رجعتي قوتن ۾ ٽاڪوڙ پئجي ويو آهي ۽ انهن ميوزڪ ”89 “۽ ”دشمن“ جو بهانو ڪري رانڀاٽ شروع ڪيا آهن ته جيئن عوام جي حڪومت غير اسلامي ۽ الائي ڇا ڇا قرار ڏيئي ڪمزور ڪري سگهن.

ڇا عوام کي ان واويلا تي ڪن ڏيڻ گهرجي؟ ڇا حڪومت کي انهن رجعتي ڌرين جي پرواهه ڪرڻ گهرجي؟ هر گز هرگز نه.

جيڪڏهن عوامي حڪومت عوام جو راڄ مضبوط ڪرڻ چاهي ٿي ته ان کي عوام جو شعور اڀارڻ لاءِ ”دشمن“ جهڙا ڪيئي پروگرام ڏيڻا پوندا.

جيتري عوام جي سياسي تعليم وڏيڪ هوندي اوترو ئي عوامي راڄ وڌيڪ مستحڪڪم هوندو ۽ عوام دشمن رجعتي طبقا ڪمزور ٿيندا ويندا. هن وقت جيڪڏهن رجعتي پرچار کان هڪ ڊڄي وک پوئتي ڪئي وئي ته پوءِ سڀ وکون پوئتي ٿينديون وينديون.

(هيءَ سين خميس 2 فيبروري 1989ع، روزانه هلال پاڪستان ڪراچي)