شوري گبر بند

شوري گبر بند

زرو جبل کان ڏکڻ طرف لڳ ڀڳ ان جاءِ تي جتان پٻ سلسلو شروع ٿئي ٿو، هڪ برساتي ندي ’ڪوڙيان‘ لنگهي ٿي. ان مناسبت سان هن علائقي کي ڪوڙيانگ سڏجي ٿو. ڪوڙيانگ جي اوڀر طرف کريل زمين آهي، جنهن کي مقامي ماڻهو ’کر ڊگار‘ سڏين ٿا. نئه شوريءَ جو پاڻي به ڪوڙيانگ نديءَ ۾ پوي ٿو. گبر بند نئه شوريءَ تي ٺيڪ ان هنڌ ٺهيل آهي، جتي شوريءَ جو پاڻي ندي ۾ ڪري ٿو، اتي ئي ڳوٺ ايرو، سيپاد آهي، جيڪو زهري قبيلي وارن جو آهي. هن ماڳ جي اوڀر ۾ ڪيسلي جبل، اتر ۾ موليرو ۽ اولهه ۾ ٽڪيارو آهن.

شوري بند ٻن حصن ۾ آهي، هڪ حصو شوريءَ جي پيٽ ۾ 250 فٽ، جنهن جو وڏو حصو لڙهي چڪو آهي، ٻيو حصو ٻن ٽڪرين جي وچ ۾ ٿورڙو مٿاهينءَ تي هئڻ ڪري اڃا تائين قائم آهي. ان حصي جي ڊيگهه هن وقت 50 فٽ آهي. بند جو اهو حصو 11- فٽ اوچو آهي. ان کي اڏاوت جي لحاظ کان مضبوط نٿو چئي سگهجي ڇاڪاڻ ته 11 فٽن جي ان ديوار کي پٺئين پاسي موڪري ٽيڪ يا پـُشتو ناهي. ايئن ٿو لڳي ته مٽي ۽ ٽڙپکڙ پٿرن جي گچ ۽ گاري جي ڪچي بند تي اوڀاري پاسي گول پٿر مضبوطيءَ سان سٿي پاڻيءَ جو زور ڀڃڻ جي رسم پوري ڪئي وئي آهي. هونئن به هن تي پاڻيءَ جو ڪو خاص دٻاءُ نٿو پوي.

شوري کان اوڀر طرف کرڊگار ڏانهن ويندي وڏي ميداني علائقي ۾ موليرو ٽڪر جي پاڙ ۾ هڪ بند جا آثار آهن. هيءُ شايد اوچو بند نه هو. هن مهل تائين اسان جيڪي به بند ڏٺا آهن اهي ندين ۽ ڍورن جي ٽاڪرو لنگهن تي آهن. پر هي بند ميدان ۾ آهي. شايد ان ڪري ئي ان جو قد تمام ننڍڙو يعني هن وقت فقط هڪ فٽ آهي. ننڍڙي اوچائيءَ وارو هي بند واقعي اثرائتو هو ڇاڪاڻ ته هزارن سالن جي وٿيءَ جي باوجود اڃا تائين ميداني سطح کان مٿي آهي. بند کي ٻنهي پاسن کان پٿريلي اوساري آهي. بند جي پنهنجي ويڪر 9.5 فٽ ۽ ڊيگهه 70 فٽ آهي.

هن بند جي ڏکڻ ۾ موليرو ٽڪر آهي، اتر ۾ چُوچ جبل ۽ اوڀر ۾ ڇاپار جبل آهي، اتر ۾ ويجهو ڳوٺ محمد دينارزي آهي. ڀرپاسي ۾ ڪي به قديم آثار نظر نٿا اچن، گهڻو ممڪن آهي ته اهي جبلن تان لهندڙ لٽ ۾ دٻجي ويا هجن. مقامي ماڻهو هن بند کي به ڪافرن سان منسوب ڪن ٿا.