ساواڌان! متان برهم استر ڇوڙيو ...

اربع 14 اپريل 1999ع

آئينو روزاني سچ ڪراچي

ساواڌان! متان برهم استر ڇوڙيو ...

مون جنھن وقت اها خبر پڙهي تہ ڀارت اگني ميزائيل ڇوڙيو آهي، ان وقت ڪراچيءَ ۾ هڪ فوجي هيليڪاپٽر مڇر وانگر اڏامي رهيو هو. سرحدن ۽ چاغيءَ جي صورتحال ڪھڙي هئي؟ مون کي خبر نہ آهي البتہ ايوان صدر، ايوان وزيراعظم ۽ راولپنڊي وارو فوجي هيڊ ڪوارٽر معمول کان وڌيڪ متحرڪ هوندا. نيٺ بہ، اها ڪا معمولي ڳالھہ تہ ڪو نہ آهي جو ڀارت سرڪار اگني ديوتا جي نالي تي ٺاهيل پنھنجي ميزائيل جو تجربو ڪيو آهي جيڪو وڏي ۾ وڏو ايٽم بم کڻي پاڪستان، ايران، چين، سريلنڪا بلڪه جپان تائين اڇلائي سگهي ٿو!

ڀارت جا تمام گهڻا ڏند ڪٿائي ڪردار ڪي بديءَ جون تہ ڪي نيڪيءَ جون قوتون آهن، اگني ديوتا بہ چڱائيءَ جو ڪردار آهي پر ڀارت سرڪار ان کي بہ بديءَ جي نالي ڪري ڇڏيو آهي. يا تہ کڻي ايئن چئون تہ ڀارت جي نظر ۾ سڀ پاڙيسري خاص ڪري چين ۽ پاڪستان راڪشسن جون سر زمين آهن جن کي اگني ديوتا ناس ڪندو!

دنيا ۾ جنھن جاءِ تي سياست ۽ مذهب پاڻ ۾ ”ڪاڪ ٽيل“ ٿيا آهن، رياست، رياست هلائيندڙن ۽ عوام جا حوصلا خطا ٿيا آهن. اعتبار نٿو اچي تہ وڃي يورپ جي Dark ages جون ڪهاڻيون پڙهو، يروشلم کان ٿيندا دهليءَ تائين هليا وڃو. ڀارت اگني ميزائيل جو تجربو ڪيو آهي تہ پوءِ پاڪستان پوئتي ڇو رهندو؟

وزيراعظم پاڪستان ۽ پاڪستان جو آرمي چيف هي سٽون ڇپجڻ تائين گوادر پھچي ڪو فيصلو ڪري چڪا هوندا. هاڻي پاڪستان جي حڪومت ۽ فوجي سربراھہ جي خيال ۾ اها ڳالھہ اچي ساماڻي آهي تہ ”غوري-2“ جو تجربو ڪجي. اگني ديوتا کي ڀارت وارا سڃاڻين ٿا پر اهو غوري ڪير هو؟ محمد غوري وڏو مسلمان فاتح هو. چئبو تہ هيءَ جنگ ڀارتي ديوتائن ۽ مسلمان فاتحن جي وچ ۾ لڳي پئي آهي. اها ٻي ڳالھہ آهي تہ اگني ۽ غوري-2 راڪاسن ۽ پليتن کي نہ پر ماڻهن کي ماريندا.

هاڻي عالمي حلقن ۽ پرڏيھي کاتي سميت سفارتڪارن ۾ ڦڙڦوٽ آهي. ايٽمي ۽ جنگي سائنسدان وري اهم ميٽنگن ۾ مصروف ٿي ويا آهن. گوادر ۾ تہ غالبن (جيئن چوندا آهن) آمريڪا جهان آهي، ان ڪري وزيراعظم ۽ سپھہ سالار پاڪستان جو اوڏانھن وڃڻ ڪنھن حد تائين سمجھہ ۾ اچي ٿو پر غوري ميزائيل تله جهلم مان ڇڏيو ويندو ۽ اهو 13- ٽن وزني آهي. اهو ميزائيل ”اگنيءَ“ جي برابر هجي يا نہ پر اهو تله کان مڪران تائين مار ڪري سگهي ٿو. ٻين اکرن ۾ ڀارت جا ڪافي مکيہ شهر ۽ فوجي اڏا غوري صاحب جي تلوار هيٺ آهن!

پاڪستان جا اقتدار کان ٻاهر ويٺل سياستدان اگني ميزائيل جو جواب ڏيڻ جي حق ۾ نہ آهن. محترمہ ڀٽو بي بي سي کي چيو، ”اسان حڪومت ۾ هجون ها تہ جواب ۾ ڪو بہ قدم نہ کڻون ها، پاڪ-ڀارت ڳالهين تي اثر پوندو!“ غنويٰ ڀٽو چيو، ”پاڪستان طرفان ميزائيل جو جوابي تجربو عقلمندي نہ ٿيندي، ٽين دنيا جي ملڪن کي ميزائيلن بدران تعليم، انصاف ۽ صحت جي ضرورت آهي.“ هوڏانھن آمريڪا بہادر بہ پاڪستان کي اکيون ڏيکاريون آهن تہ ”متان هندستان جي اگني-2 جي جواب ۾ ڪو ميزائل تجربو ڪيو اٿو.“ ڳالهيون سڀني جون درست آهن پر پاڪستان ۾ فيصلي جو اختيار تہ اصل ۾ وڏن حاڪمن کي آهي نہ!

هي، وقت آکاڻيون ٻڌائڻ جو نہ آهي پر ڀارت جي هڪ ڪٿا ۾ شري پرشرام ۽ ڀيشم بتاهم هڪ موڙ تي آمهون سامهون ٿيا هئا شري پرشرام پنھنجي شاگرد ڀيشم پتامه کي جنگ ڪرڻ لاءِ للڪاريو هو. ڀيشم ڏاڍي منٿ ميڙ ڪئي، دليل ڏنا ۽ پر شري پرشرام کيس استاد جي حيثيت ۾ حڪم ڏنو تہ يڌ (جنگ) ڪر! نيٺ جنگ هلي، زمين ۽ آسمان ڪاراٺجي ويا، ان وقت ٻنہي جوڌن برهم استر ڪڍي انھن تي منتر پڙهي ۽ تير ڪمان تي چاڙهي ڇوڙڻ تي هئا تہ آڪاش واڻي ( آسمان مان الهامي آواز) ٿي، ”ساواڌان! متان برهم استر هلايا اٿو! توهان جي اجائي جنگ ۾ ڌرتي ڀسم ٿي ويندي، ٻئي ڄڻا شانت ٿي ويا جو علم ان ڪري ڪو نہ ڏنو ويو آهي تہ بي سبب خدا جي ڌرتي، ماڻهو ۽ ٻي حياتي ناس ڪيو!“ ان آڪاش واڻي جو احترام ٻنہي جوڌن ڪيو ۽ ٻئي ڄڻا جدا جدا واٽون وٺي هليا ويا!

ڀارت جا اڳواڻ شايد پنھنجو ادب بہ ڪو نہ ٿا پڙهن. پاڪستان جي اڳواڻن لاءِ ڪي عظيم مثال آهن پر مصيبت اها آهي تہ ڀارت وڏي ڀاءُ وارو ڌرم پورو نٿو ڪري ۽ پاڪستان پنھنجي وت کان مٿي پيو وڃي. غوري، حتف، ذوالفقار، محمود غزنوي ۽ شايد پوءِ صلاح الدين ايوبي! ڳالھہ تہ اڃا اڳتي وڃي سگهي ٿي پر آئون هتي مقدس نالا ڏيڻ نٿو چاهيان!

ڀارت وارا ڀلي تہ پيا ترشول، برهم اسدر، وشنو چڪر، اگني ۽ وجر جا پريوڳ ڪن! پالڻهار جي ڌرتي ۽ مخلوق جي قتلام جو پاپ نيٺ سندن ئي سر تي ايندو. پاڪستان وارن کي سمجهڻ گهرجي تہ ڀارت وارا پاڪستان کي هٿيارن جي ڊوڙ ۾ معاشي طور ٿڪائي مارڻ ٿا گهرن. هر مها جوئاري تاس پنھنجن پتن سان راند ڪندو آهي. توهان ڇا جي لاءِ اها جوئا کيڏڻ ٿا چاهيو جنھن جا پتا مها جوئارين آهن، جنگ جا ماهر توهان آهيو پر اسان ڄٽ ڄاموٽ بہ ايترو سمجهون ٿا تہ اها جنگ نہ وڙهبي آهي جنھن ۾ يقيني شڪست هجي! هائو! توهان سفارتي ۽ اخلاقي جنگ وڙهو، توهان زرعي ۽ صنعتي پيداوار ۾ واڌاري جو مقابلو ڪيو.

مقابلو ئي ڪرڻو آهي تہ پوءِ ڪو صحتمند مقابلو ڪيو، تباهيءَ ڏانھن وٺي ويندڙ مقابلا اپکنڊ کي ڇا ڏيندا؟ ڪوسو وو ۾ ماڻهن کي ڇا پيو ملي؟ جنگ تہ جنگ آهي پر گرم جنگ کان اڳ سرد جنگ جو ماحول بہ ٻوساٽي ماريندو آهي. سوويت يونين بہ ”سرد جنگ“ ۾ مري ويو. هندستان ۽ پاڪستان ڪھڙي باغ جون موريون آهن. آئون وطن عزيز جي شان ۾ ڪا گستاخي ڪو نہ ٿو ڪريان پر الائي ڇو اڄ ان ڏيڏريءَ جي ڪهاڻي ياد ٿي اچي جنھن پاڻ کي ڦوڪي ڳئونءَ جيترو ڪرڻ پئي چاهيو! ۽ پوءِ نيٺ ڦوڪڻي وانگر ڦاٽي پئي هئي. اها ڳالھہ آئون پاڪستان جي نادان يا داناءَ پر روايتي حريف لاءِ بہ چوندس تہ اهو بہ ڪنھن غلط فهميءَ ۾ نہ رهي ۽ ان جي معاشي حيثيت بہ پاڪستان کان مختلف ڪو نہ آهي ۽ ان کان بہ وڏيون ڳئون بلڪه هاٿي دنيا ۾ موجود آهن، ڇو اچي اپکنڊ جي عوام جي نصيب خراب ڪرڻ جي ڪڍ پيا آهيو! بد نصيب آهن اپکنڊ جا ماڻهو جيڪي واڳن جي وات ۾ اچي ويا آهن.

ميان صاحب ۽ واجپائي صاحب جڏهن توهان ڌرتيءَ کي ماءُ ٿا سمجهو تہ پوءِ ان جي خدمت ڪريو، ان کي ڀسم ڪرڻ جا رستا نہ سوچيو. جيڪڏهن خدا جي خلق کي ڌرتيءَ جا پٽ ۽ ڌيئر ٿا سمجهو ۽ کين ڌرتيءَ تي خدا جا نائب ٿا سمجهو يا برهما ۽ آدمي پرش جو اولاد ٿا سمجهو تہ پوءِ انھن کي جيئڻ ڏيو، عزت، وقار ۽ خوشحاليءَ سان جيئڻ ڏيو! اگني، ترشول، برهم استر، غوري، حتف ۽ الائي ڇا ڇا جون ٻوليون ڇو ٿا ڳالهايو؟ اهي استر شستر ۽ هٿيار پنہوار هندستان ۽ پاڪستان جي سرحدن ۽ انسانن جي حقن جا محافظ نہ، دشمن اٿو، اهي نہ رڳو ڳاٽو پر چيلھہ بہ ڀڃندا، اهي نہ رڳو ان پر سر بہ لڻي ويندا.