ساموئي

ساموئي:

ساموئي بابت مرزا قليچ بيگ ٻه متضاد ڳالهيون ڪري ٿو. هڪ هنڌ هو لکي ٿو ته، ” اڳي سومرن جي ڏينهن ۾ محمد طور جو شهر تخت گاهه هو، جو سلطان علاءُ الدين جي لشڪر ناس ڪري ڇڏيو. سمن جي ڄامن وري ڪلان ڪوٽ وٽ تخت گاهه بڻايو، جنهن جو نالو ’تغلق آباد‘ رکيائون، ’ساموئي‘ به انهي کي چون ٿا“.

مرزا صاحب اڳتي لکي ٿو ته ”اهو شهر ٺٽي کان ڏيڍ ڪوهه پنڌ تي اتر الهندي ڏانهن آهي. اهو هڪ ننڍڙو ڳوٺ آهي، اتي ڪي قبرون ۽ مسجدون آهن. چون ٿا ته اتي ڪنواريون ڇوڪريون زمين ۾ گم ٿي ويون هيون.“

هن بيان ۾ تضاد هي آهي ته ساموئي شهر جا نشان مڪلي ٽڪري کان اتر طرف ميداني علائقي ۾ آهن، جڏهن ته تغلق آباد جا نشان ساموئيءَ کان ڏکڻ ۾ اٽڪل يارهن ٻارهن ڪلوميٽرن جي پنڌ تي ٽڪري تي آهن، ان ڪري ڪنهن به صورت ۾ ساموئيءَ کي تغلق آباد چئي نٿو سگهجي.

سمن، جيڪي انهيءَ جاءِ تي حاڪم ٿيا، تن محمد طور جي جاءِ تي ۽ ڀرپاسي ۾ ڪي نوان شهر ٻڌا، جن مان مکيه ساموئي هو. اهو درڪ جو پرڳڻو سڏيو ويندو هو. ڄام انڙ بن ٻانهن ٻِيڻو (ٻانڀيڻو) سمو سن 752هه (1351ع) ۾ گادي تي ويٺو ۽ سندس پيءُ ڄام ٻانهن ٻيڻي اهو ساموئي شهر ٻڌو. ان طرح ساموئيءَ جا بنياد ڄام ٻانهن ٻيڻي رکيا جڏهن ته تغلق آباد جي (نئين سر) اڏاوت ڪلان ڪوٽ واري ماڳ تي ٿي.

ڄام نظام الدين914هه (1508ع) ۾ وفات ڪئي. هن پنهنجي راڄ جي شروع ۾ ئي ساموئي ڇڏي ٿورڙي پنڌ تي نئون شهر ٻڌايو، جيڪو پوءِ گهڻي مدت تائين تخت گاهه سمجهبو ٿي آيو.