سازدا

سازدا

ٿر جي وارياسي سمنڊ جي اونهاين مان پاڻي ڳولي ٿري ماڻهن کي مٺي پاڻيءَ جو سواد چکائڻ لاءِ سنڌ سرڪار ”سنڌ ايرڊ زون اٿارٽي“ قائم ڪئي آهي. هيءَ اٿارٽي پاڻ کي ”سازدا!“ سڏائيندي آهي پر ان بي سري ”ساز“ تان ٿري ۽ ڪوهستاني ماڻهن اڃا زندگي جو ڪو هڪ به مٺڙو سر نه ٻڌو آهي. سنڌ سرڪار سنڌ سنڌ جي ٻن اڃايل ڀاڱن جي اڃ اجهائڻ، جياپي جو سامان پهچائڻ ۽ بنيادي ترقيءَ جي ارادي سان هڪ اهڙي اداري کي جنم ڏنو آهي جنهن سنڌ جي مسڪين ماڻهن جا ڏک ته نه لاٿا پر ماڳهي هانءَ تي مڱ ڏرڻ ويٺو آهي. پڇون کڻي ته، ”سائين وڏا ڇا پيا ڪيو؟“ ته چوندا، ”سڄي ٿر کي سئزرلينڊ بنائڻ جي پلاننگ پيا ڪيون!“

”ڀلا سائين هيل تائين ڪو هڪ اڌ انچ سوئزرلينڊ ٿيو هجي ته اسان به اتان اکيون ٺاري اچون؟“ ان سوال جو ڪو به جواب نه ملندو، انشاءَ الله، اهڙن موقعن تي ”سازدا صاحب“ ڪيڏيءَ مهل ڪياڙي پيو کنندو آهي ته ڪيڏيءَ مهل ڏند پيو ڪرٽيندو.

”سائين سازدا صاحب ننگرپارڪر تائين روڊ ٺهندو؟“

ماٺ.

”ڀلا سائين، اسلام ڪوٽ تائين؟،

ماٺ.

”سائين روڊ نه ته ڀلا بجلي ملندي؟“

سازدا صاحب ڪياڙي کنهڻ لڳي ٿو.

”سازدا صاحب! ٿر ڏکيو آهي ته ڀلا (ڪوهستان ۾) ڪرچات تائين ڪو روڊ، ڪا بجلي، ڪو ڊيم؟“

سازدا صاحب گهڻن سوالن تي ڏند ڪرٽي ٿو. نه ڳالهائي ٿو، نه ئي ڪم ڪري ٿو. ڪجهه به نه. صفا ٻڙي. فقير جو خيال هو ته سازدا جي بي سرن سازندن فقط ڪياڙيون کنهيون آهن. پر اسلام ڪوٽ جي ٿر، دوست انسان ڀائي نهال چند جو خيال آهي ته سازدا وارن گهٽ ۾ گهٽ ٽي ڪم ڪيا آهن، چوٿون ڪم ڇا ڪندا؟ اهو اڃا ڏسڻو آهي.

ڀائي نهال چند ٻڌايو ته:

1- سازدا اٿارٽيءَ وارن ڪنهن به ٿريءَ کي ڪنهن به نوڪريءَ ۾ نه کڻڻ جو ڪم وڏي ڪاميابيءَ سان پورو ڪيو آهي.

2- سازدا وارن پنهنجي گهمڻ ڦرڻ لاءِ اٿارٽيءَ جي پئسن تي ڪا به هڪ گاڏي ستن اٺن لکن رپين کان گهٽ قيمت واري نه ورتي آهي.

3- اٿارٽيءَ ٿر ۽ ڪوهستان ۾ پنهنجن آفيسرن لاءِ تمام خوبصورت آفيسون ۽ بنگلا ٺهرائي ڇڏيا آهن.

سازدا وارا چوٿون ڪم ڪهڙو ڪندا؟ اهو اڃا ڏسڻو آهي.

ٿري ماڻهو غربت ۾ به ڏاڍا سخي آهن. کوهه سڪل آهن ته ڇاهي؟ امدادي راشن ناهي ته ڇاهي؟ رينجرس جو تشدد آهي ته به ڇاهي؟ جيئن ڏڪر ۽ ڏاڍ گهڻو ٿئي تيئن صبر ۽ سخا گهڻي! ٿري ماڻهن جي غربت سازدا وارن کي ستن، ستن، اٺن، اٺن لکن واريون ايئرڪنڊيشنڊ گاڏيون، پڪيون نوڪريون ۽ بنگلا ڏنا آهن. رينجرس کي بي تاج بادشاهي ڏني آهي ۽ سينيٽرن ۽ سرمائيدارن کي ڪارونجهر جو پٿر ۽ ڍيڍ ويري جي چيني مٽي ڏيئي ڇڏي آهي. ويٺا ڍوئن! ٿر مان ڪو دولت ڍوئي ٿو، ڪو بک ۽ اڃ ڍوئي ٿو. ڪو خلوص آڇي ٿو ته ڪو نفرتون پوکي ٿو.

خبر آئي آهي ته ”سازدا صاحب ٻه اڍائي مهينا اڳ ڪوهستان ۾ بندن، ۽ ٿر ۾ رستن جي ڄار ۽ پاڻيءَ جي نهرن جو ٽينڊر جاري ڪيو آهي. سچ پڇ ڪمال ٿي ويو آهي. ان کان به وڏو ڪمال اهو ٿيو آهي ته (جيئن ٻڌڻ ۾ اچي ٿو) ڪو به ٺيڪيدار ڪو به ٺيڪو کڻڻ لاءِ تيار نه ٿيو آهي.

ڇو؟

هڪ ٺيڪدار صاحب جو چوڻ آهي ته خرچ ۽ صاحبن جو حصو پتي ايترو آهي جو ”ڪم“ ڳچيءَ جو پئجي ويندو.

فقير کي ٺيڪيدارن سان به ڪا همدردي ناهي، پر اها ڳالهه کيس سمجهه نه ٿي اچي ته جيڪڏهن ٿر جا ” ڪم“ ڳچيءَ ۾ پوڻا هئا يا اتي ترقياتي ڪم ڪرائڻ ممڪن ناهي ته پوءِ سازدا نالي هاٿي ڇو پاليو ويو آهي؟ هروڀرو غريب ٿرين جي هانءَ تي مڱ ڏرڻ مان ڪهڙو لاڀ؟ ۽ ٿري ماڻهن کي بدنام ڪرڻ جي ڪهڙي ضرورت آهي ته انهن جو حال ۽ مستقبل سنوارڻ لاءِ ”اٿارٽي“ وجود ۾ آندي وئي آهي جنهن تي غريب سرڪار ڪروڙين رپيا خرچ پئي ڪري.

هيءَ سين خميس 22 جون، 1989ع، روزانه هلال پاڪستان ڪراچي