0000-00-00
داخلا نمبر 1474
عنوان حَجُوڻو Hajoono
شاخ محال ڪوهستان
پڙهيو ويو 6739
داخلا جو حوالو:
هن داخلا جون تصويرون نه مليون
حَجُوڻو Hajoono:
دنبار جبل جي هيٺئين حصي جنهن کي ڦنگ ٿي چيائون، ۾ اندر وڃڻ جو رستو حَجوڻو ڍوريءَ مان هو جنهن تي ’ڪِرهي‘ ٻڌل هئي. هن خطي ۾ گبربند لاءِ لفظ ڪِرهي رائج ڪيو. حجوڻو ڪِرهي هن گبربند ڪامپليڪيس جو ٽيون بند (ڪرهي) هو. حجوڻو ڪِرهي حجوڻو ڏاٺ تي ٻڌل هئي. جنهن جو زمين تي بنياد 18 ميٽر ٽاپ تي 4 ميٽر اوچائي 7 ميٽر ۽ ڪُل ڊيگهه 68 ميٽر هئي. ان مان 24 ميٽر لڙهي ويا هئا، باقي 42 ميٽر ڊگهي ڪِرهي پنهنجي شان سان بيٺي هئي.
ڪِرهين جي هن تسلسل ۾ مٿان کان هيٺ پنجن ڪِرهين جا نالا ڍورين جي نالن تي رکيل هئا. 1- ننڍي کونر واري ڪِرهي (يا ڍوري)، 2- وڏي کونر واري ڪِرهي (يا ڍوري) 3- دارا شاهه ڪِرهي (يا ڍورو، جنهن تي ڦٽل آباديءَ جا آثار به هئا)، 4- حجوڻو ڪِرهي (يا حاجاڻو ڍوري) ۽ 5- ڪنڊورڙي ڪِرهي (يا ڍوري). دنبار جبل جي اولهه واري پاسي جو برساتي پاڻي ان جي ڦَنگ کان اندران ئي اندران هلندو مختلف جاين تان ڍورا ٺاهي ڏاجهُو ڍوري ۾ پوي ٿو. آڳاٽن ماڻهن انهن ڍورين جون ڏاٺون يا منهن بند ڪري پاڻي ڦَنگ ۾ اندران ئي اندران ڏکڻ طرف لاڙيو ٿي ته جيئن ان جو لٽ ان ئي هنڌ ڀرجي ۽ اهو پاڻي اتي ئي پوکيءَ لاءِ ڪم اچي. هي ٻن چئن ڳوٺن جي ونگار کان گهڻو وڏو ڪم آهي. هڪ ته اهي بند ننڍڙا نه آهن. ٻيو ته پاڻيءَ جي وهڪري جو چڱيءَ طرح اڀياس ڪري سڄو پاڻي جهلڻ ۽ هڪ رخ ۾ وهائڻ لاءِ ڦَنگ جا گهٽ بند ڪري عاليشان انجنيئرنگ جو مظاهرو ڪيو ويو آهي. هي ٺيڪ ٺاڪ سرشتو آهي، جنهن جو باقاعدي اڀياس ٿيڻ گهرجي. دنبار جي ان ڦَنگ جون پنج ئي ڏاٺون بند ڪيون ويون هيون.
”اڄ به جيڪڏهن اهي پنج ڏاٺون بند ڪيون وڃن ته برساتي پاڻي اندر هڪ وڏو ڊيم ٺاهي بيهي رهندو. ان سان اندريون زمينون به سيراب ٿينديون ۽ جمع ٿيل پاڻي فقط هڪ ڏاٺ مان نڪرندو ۽ ٻاهريون زمينون آباد ڪندو. ڏاٺ ۾ اندر اتر ۽ ڏکڻ پاسي سئو سوا ايڪڙ زمين آباديءَ لائق آهي. هاڻي به پنج اٺ ايڪڙ زمين آباد ٿئي ٿي.“ وريام ٻڌايو هو.