جڏهن لفظن جي پويان ڪو ماڻهو آهي!

اربع 12 جنوري 2000ع

روزاني سنڌ حيدرآباد

جڏهن لفظن جي پويان ڪو ماڻهو آهي!

آئون ڪو نہ ٿو چوان ۽ نہ وري ملڪ جو ڪو ڪرڙ يا ڪانڊيرو چوي ٿو، هي تہ ملڪ جي بادشاھہ سلامت، رائج الوقت حاڪم عالي جناب چيف ايگزيڪيوٽو جنرل پرويز مشرف صاحب جو اقرار آهي تہ ملڪ پاڪستان جي عدليہ، فوج، ڪامورا شاهي ۽ سياست وارن صاحبن جا بااثر ماڻهو ملڪ جي تباهيءَ جا ذميوار آهن.

سائين جن فرمائين ٿا تہ انھن ماڻهن جو تعداد 10 سيڪڙو آهي جن ملڪ جي 90 سيڪڙو ماڻهن جو استحصال ڪيو آهي. اهي 90 سيڪڙو ماڻهو ملڪ جا وفادار آهن ۽ ملڪ جي بھتري لاءِ رات ڏينھن ڪم ڪن ٿا. ملڪ جي معاشي حالتن ۽ ادارن جي خرابيءَ جو مکيھ سبب خراب حڪمراني آهي. ان ڪري اسان کي گهرجي تہ سڀ کان پھرين انتظامي بھتري آڻيون، جيترو ممڪن ٿي سگهي خرچ گهٽايون.

سائين جن وڌيڪ فرمائين ٿا تہ قومي احتساب بيورو سختيءَ سان ڪنھن بہ آفيسر ۾ هٿ نہ وجهندو. ان ڪري عملدار ”نيب“ جي ڊپ کان ڪو فيصلو وٺڻ ۾ دير نہ ڪن، اسان وٽ سڀ وسيلا موجود آهن، جنھن سان ترقي ڪري سگهون ٿا. سياسي ادارن جو سياست ۾ ملوث بلڪه شڪار ٿيڻ قاعدن ۽ ضابطن جي ڀڃڪڙي، ميرٽ تي ڌيان نہ ڏيڻ، ملڪي مفادن تي ذاتي مفادن کي ترجيح ڏيڻ، سفارشون، ذميوارين کان لاپرواهي، اِهي ۽ اهڙين ٻين سرگرمين سبب بيوروڪريسي جي ڪارڪردگي گهڻي متاثر آهي. ايماندار، محنتي ۽ ضابطن جي پابند آفيسرن کي ڊپ نہ ڪرڻ گهرجي. کين نشانو نہ بڻايو ويندو. عملدار پنھنجن ڪمن دوران غير ضروري مداخلت ۽ اختيارن جي غير ضروري استعمال کي روڪڻ لاءِ اپاءَ وٺڻ ۽ فيصلا ڪن. هي آهي جناب چيف ايگزيڪيوٽو جي ان تقرير جو لب لباب، جيڪا هن اسلام آباد ۾ عملدارن جي اجلاس ۾ ڪئي، جيئن تہ آئون بہ هن عجيب ۽ غريب ملڪ ۾ ڄائي ڄم کان اٽڪل 47-46 سالن کان ساھہ کڻان پيو، ان ڪري جناب چيف ايگزيڪيوٽو جي ڪافي سوالن، هدايتن، مفروضن ۽ حقيقتن جا جواب مون وٽ بہ آهن. پر منھنجن خوابن جي ڪھڙي حيثيت آهي؟ انگريز چوندو آهي تہ لفظن کي ان مهل وزن هوندو آهي، جڏهن انھن جي پٺيان ڪو (وزندار ۽ طاقتور) ماڻهو هجي. آئون تہ هڪ معمولي شهري آهيان، جنھن کي ڪنھن بہ شهري وانگر پورا شهري حق ڪو نہ آهن.

جناب پرويز مشرف لاءِ ”جناب“ لکڻو ٿو پوي. ڇاڪاڻ تہ هو چيف ايگزيڪيوٽو صاحب آهن. هن ملڪ ۾ توهان ڪرڙ ۽ڪانڊيري کي جناب ڪرڙ ۽ جناب ڪانڊيرو لکي ڪو نہ سگهندؤ. ڇاڪاڻ تہ اهي چيف ايگزيڪيوٽو تہ خير آهن ئي ڪو نہ. صاحب بہ ڪو نہ آهن! سو جناب پرويز مشرف صاحب جڏهن توهان چئو ٿا تہ هن ملڪ ۾ ڏھہ سيڪڙو ماڻهو 90 سيڪڙو تي غالب آهن تہ ان جو مطلب ٿيو تہ جيڪڏهن ملڪ جي آبادي چوڏهن ڪروڙ آهي، تہ پوءِ هن ملڪ تي چوڏهن لک ماڻهو قابض آهن. اهو تمام وڏو تعداد آهي. توهان انھن تي ڪيئن ڪنٽرول ڪري سگهندا؟

توهان چئو ٿا ملڪ جي خرابيءَ جو سبب خراب حڪمراني آهي ۽ ان ۾ عدليہ، فوج، ڪامورا شاهي ۽ بااثر سياسي ماڻهو شامل آهن. توهان واپارين ۽ ڪارخانيدارن کي وساري ويٺا آهيو. توهان مڊل مين ۽ ڏاڙهيءَ کي بہ وساري ويٺا آهيو. توهان گهڻن ئي طبقن کي وساري ويٺا آهيو. معاف ڪجو! توهان جي تقرير پڙهڻ کانپوءِ محسوس ٿيو تہ توهان ”ملڪ جي اندروني دشمنن“ جي قوت ۽ تعداد کي ڏسي ڪجھہ حيران پريشان ٿي ويا آهيو! توهان تہ گهڻين مافيائن جو ذڪر بہ ڪو نہ ڪيو آهي. سرحدن تي ٿيندڙ سمگلنگ جي سببن جو ذڪر بہ ڪو نہ ڪيو آهي.

توهان تہ فقط خرچ گهٽائڻ جي ڳالھہ ڪئي آهي. توهان کي اها ضرور خبر آهي تہ سرحدن جي حفاظت ڪيئن ڪجي. ڪھڙي ميزائيل ۽ ڪھڙي نفسياتي جنگ، سرد ۽ گرم جنگ ڪئي وڙهجي، پر اقتصادي شعبو ميان يار محمد ڪلهوڙي جي لٺ سان ٺيڪ ڪو نہ ٿيندو آهي. ان لاءِ ”قومي ارادو“ گهرجي (خدا ڪري تہ هتي پروف جي غلطي ڪري قومي ارادو کي ”قومي ادارو“ نہ لکيو وڃي)

سائين منھنجا! ڪڏهن ڪڏهن ماڻهن کي بھتر بنائڻ لاءِ وڏي جنگ ڪرڻي پوندي آهي، پر اهو ڪم تڏهن ٿيندو آهي جڏهن توهان وٽ نيٽ ورڪ اڳواٽ مڪمل هجي ۽ سرڪاري رقم اجائي خرچ ٿيندي هجي. جڏهن توهان وٽ نيٽ ورڪ ئي مڪمل نہ آهي تہ پوءِ مهرباني ڪري ترقياتي بجيٽ ۾ ڪٽوتي نہ ڪريو. ترقياتي نيٽ ورڪ مڪمل ڪري وٺو. پوءِ ڀلي ميان يار محمد ڪلهوڙي جي نقش قدم تي هلو. توهان کي انتظامي بھتري آڻڻ کان ڪير ٿو جهلي؟ بلڪه ڪير جهلي سگهندو؟ پر خدا ڪري تہ اها بھتري اچي ۽ 90 سيڪڙو ماڻهن جن کي ماڻهپي جو درجو مليو ئي ڪو نہ آهي. جي زندگي بھتر ٿئي، توهان ڪامورن کي هدايت ڏيون ٿا تہ ”نہ ڊڄو ۽ فيصلا ڪرڻ ۾ دير نہ ڪيو!“ محترم توهان بہ اڳوڻن حڪمرانن وانگرن“ سڀ خير آهي“ جھڙين رپورٽن تي نہ هلو. توهان جي اطلاع لاءِ عرض آهي تہ بي ايمان آفيسر ڀلي تہ ننڊ مان سوير اٿڻ لڳا هجن ۽ رشوت وٺڻ کان ٻہ ٽي ڏينھن پاسو ڪيو هجين. پر جڏهن کان توهان جي سرڪار سڄي ساري سول بيورو ڪريسي، کي ڳٿڙ کي جهليو آهي. ايماندار آفسيرن کان فيصلي جي قوت ڇڏائجي وئي آهي.

توهان مڃو يا نہ مڃو! سول بيورو ڪريسي ۾ سڀ ماڻهو ڪرپٽ نہ هئا، نہ آهن. جيئن توهان فوج لاءِ چئي سگهو ٿا تہ اتي بہ سڀ آفيسر ڪرپٽ نہ آهن. پنج آڱريون ڪٿي بہ برابر ڪو نہ هونديون آهن. توهان رڳو فوج کي ملائڪن جي دنيا ۽ غير فوجين کي ”راڪسشن جو پاتال“ چئي ظلم نہ ڪريو.

اها بہ وڏي ڳالھہ آهي بلڪه وڏي تبديلي آهي، جو پاڪ فوج جو سربراھہ کڻي عام اقرار ڪري رهيو آهي تہ عدليہ ۽ ٻين ادارن سان گڏ فوج وارا بہ ملڪ جي تباهيءَ جو سبب ٿيا آهن. آئون هتي انگريز جو قول ٻيھر ورجائيندس ”لفظن کي تڏهن وزن هوندو آهي جڏهن انھن جي پويان ڪو ماڻهو هجي.“ جنرل پرويز مشرف هن وقت پاڪستان جوسڀ کان طاقتور ماڻهو آهي، هڪ ايٽمي طاقت جو سربراھہ آهي ۽سڀ کان وڏي ڳالھہ اڄ ڪلھہ هندستان جو جهاز هاءِ جيڪ ٿيڻ کانپوءِ هندستاني پروپيگنڊا ۽ عالمي دٻاءَ کي ايمانداريءَ سان منھن ڏيئي رهيو آهي.

جناب چيف ايگزيڪيوٽو چيو ”هاڻي سڀ ڪم ميرٽ تي ٿيندو ۽ ٿي رهيو آهي يا ايئن ڪرڻ جي ڪوشش ڪئي ويندي.“ الله ڪري تہ ايئن ٿئي! پر ڪجھہ غير سرڪاري صاحبن ايئن بہ چيو آهي تہ جنھن حڪومت ۾ فلاڻو صاحب بہ موجود هجي، ان حڪومت کي احتساب ۽ ميرٽ جون ڳالهيون ڪرڻ ڪو نہ ٿيون جڳائين. آئون ان صاحب جو نالو کڻي آڱر وڍائي شهيدن ۾ ڇو شامل ٿيان؟ پاڪستان جي تاريخ ايڏي وڏي بہ نہ آهي جو انھن صاحبن جي ڪردار بابت ڪجھہ لڪائي سگهان.

وقت جو ڪانٽو هلندو رهندو. حڪومتون اينديون ۽ وينديون رهنديون آهن. پوءِ پراڻا فائل کلندا آهن جيئن پيپلز پارٽي جا کليا، جيئن مسلم ليگ جا کليا. اڳتي بہ ايئن ئي ٿيندو. آءٌ دعا گهرندس تہ هاڻوڪي حڪومت جا فائيل داغدار نہ هجن. هن حڪومت کي دعا ڏيئي پنھنجي کل بچائڻ جي ڪوشش ڪو نہ ٿو ڪريان. پر آءٌ ان نسل جي حقن لاءِ دعا گهران ٿو، جيڪو هن حڪومت جي واعدن تي چڱيون اميدون رکي ويٺو آهي. وقت اچي ويو آهي تہ هاڻي 90 سيڪڙو ماڻهن کي مالي فائدو ملي. عزت نفس، عزت، مان، مال ۽ مستقبل جو تحفظ ملي. آئون اڄ ان اصول ج�