جنم ڀونءِ ۽ پيار

جنم ڀونءِ ۽ پيار

چونڊن جو پهريون مرحلو گذري ويو آهي، ٻن ڏينهن جي وٿيءَ کان پوءِ وري ساڳي طرح ڊگهيون قطارون لڳنديون ۽ ٻئي مرحلي مان ٽپي پار پئبو. پهرين مرحلي جا ڪجهه نتيجا اچي چڪا آهن، ڪجهه ايندا. ڪي پسند جا اميدوار چونڊجي آيا آهن ۽ ڪي نه چونڊجي سگهيا جن جو ڏک رهجي ويو. ڪي وري اهڙا چونڊجي آيا آهن جن کان ڀينگ ڀلي هئي، پر ڪي ته اهڙا به آهن جن جو اڳيون جنم پگهڙ روپ ۾ هو. چون ٿا ته اڳئين جنم جو اثر نئين جنم ۾ به باقي هوندو آهي.

چونڊن ۾ انسان دوست ۽ جنم ڀونءِ سان پيار ڪندڙ ڪيترا نمائندا چونڊيا ويا آهن. سو آخري نتيجن جي پڌرائيءَ مان پتو پوندو، في الحال ته اسان جي سامهون اهو سوال اڀري ٿو ته جنم ڀونءِ جي اهميت ڇا آهي ۽ ان سان پيار ڪنهن کي ٿي سگهي ٿو!

انسان جي زندگيءَ ۾ جنم ڀونءِ کي وڏو مان ۽ اهميت هوندي آهي. اها پوڄڻ جوڳي آهي جو اها ماءُ جي هنج وانگر هوندي آهي. ٻار، ماءُ جي هنج ۾ پلبو ۽ هونگريون ڏيندو آهي جڏهن ته ڀونءِ سڀيتائن کي جنم ڏيندي آهي، جيڪي وڌي ۽ پکڙجي ماڻهوءَ کي شاندار مستقبل ڏانهن وٺي وينديون آهن. سنڌو سڀيتا قديم نيل، دجله ۽ فرات جي سڀيتائن کان گهڻو وڌيڪ علائقي تي پکيڙي هئي. اها سنڌو ماٿري يا سنڌ جي مٽيءَ جي سگهه هئي.

جنم ڀونءِ سان سڃاڻپ ڪرائڻ ڀاڳ جي ڳالهه آهي. عربيءَ ۽ عجميءَ کي هڪ ٻئي تي فوقيت ناهي پر نبي سڳوري به پاڻ کي عربي سڏايو. هوڏانهن سري رامچندر جڏهن بس واس ڀوڳڻ نڪتو ته هن وطن ڇڏڻ کان اڳ جنم ڀونءِ کي سجدو ڪيو ۽ مٽيءَ جي لپ رومال ۾ ويڙهي پاڻ سان کنئي. 14 سالن جي بنواس ڀوڳڻ دوران اها سنڀالي ۽ ان کي پوڄيندو رهيو. رام، بنواس ڀوڳڻ کانپوءِ جڏهن جنم ڀوميءَ تي پهريون قدم رکيو ته وري ان کي سجدو ڪيائين ۽ پوءِ رومال کولي ساهه سان سانڍيل مٽي جنم ڀوميءَ کي موٽائي ڏنائين.

جيڪو جنم ڀونءِ کي مان ڏئي تنهن جي مٽي به مان لهي ٿي ۽ جيڪو نه ٿو ڏئي تنهن جو ذهن ۽ وجود ڀٽڪندو رهي ٿو. اها ٻي ڳالهه آهي ته جنم ڀونءِ کي جنم ڀونءِ نه سمجهندڙ پاڻ ئي پان کي محب وطن قرار ڏيئي اصل وطن دوست ماڻهن کي غدار، باغي ۽ ملڪ دشمن قرار ڏيندا آهن. پر ڪنهن جي چوڻ سان حقيقت بدلجي نه ويندي آهي.

وطن، انهن جو هوندو آهي جيڪي وطن جي ماڻهن، وطن جي مٽي ۽ وطن جي ٻوليءَ سان پيار ڪن ۽ جيڪي وطن جي پيداواري ذريعن تي غير مقامي مفادن جي قبضي خلاف مزاحمت ڪن، جيڪي ايئن نه ڪن، تن کي ڪير وطن دوست چوندو! ڪير ڪيتري به دعويٰ ڪري پر دعويٰ جي سچائي جي خبر فقط عمل ۽ ان جي نتيجن مان پوندي آهي.

عير سنڌي پريس پاران اڄڪلهه قومپرست ۽ وطن دوست سنڌي نوجوانن خاص ڪري هندو سنڌين خلاف پرچار جي توريل تڪيل مهم هلايل ٿي ڏسجي ۽ اها مٿن غير ملڪي ايجنٽ، تخريبڪار ۽ اهڙيون ٻيون اڻوڻندڙ سڃاڻپون ٿاڦي رهي آهي. ٻڌي پيو ته پنجاب جي هر اخبار انهيءَ انداز سان لکي رهي آهي ۽ اهڙو ئي غلط تاثر پکيڙيو پيو وڃي. آخر ڇو؟

مقامي ۽ اصل کان رهندڙ انسان سان ههڙي نفرت ۽ هن خلاف ههڙي مهم، الامان! اهو معاملو ڪنهن چڱائيءَ جو اطلاع ٿي نٿو سگهي. سوچڻ جي ڳالهه فقط ايتري آهي جو غداري ۽ ملڪ دشمنيءَ جو الزام ڪير ۽ ڪنهن تي هڻندو آهي؟ ۽ ڇو هڻندو آهي؟ جواب صاف ۽ چٽو آهي ته، ” حڪمران طبقا پنهنجي اقتدار کي خري ۾ ڏسي پنهنجي اقتدار کي بچائڻ لاءِ جمهوري قوتن کي دٻائڻ خاطر مذهب، ملڪ ۽ يا ڪنهن نظرئي اوٽ وٺي الزام هڻي بعد ۾ مخالفن تي حملو ڪري ڏيندا آهن.“

وڌيڪ سوچڻ جي ڳالهه اها آهي ته الزام سنڌين تي لڳي ٿو ۽ الزام هڻندڙ اردو ۽ پنجابي پريس آهي. ڇا ايئن سمجهجي ته اهي ئي ذميوار حاڪم طبقا آهن؟ يا انهن جي پڙدي پويان ڪا ٻي طاقت آهي؟ ۽ اهي ڪن خاص مفادن جي پورائيءَ خاطر مقامي آبادي کي دٻائڻ لاءِ حاڪمن وانگر مٿن الزام مڙهي انهن خلاف ڪارروائي ڪرائڻ چاهين ٿا. سياسي مخالفن تي غير ملڪي ايجنٽ هئڻ جو الزام هڻڻ ڇا حڪمرانن واري سوچ نه آهي؟

ڇا سنڌ جي ماڻهن خلاف پرچار ڪندڙ اهي ادارا سنڌ جي اصل مسئلن بابت انهن ماڻهن کان وڌيڪ ڄاڻن ٿا جيڪي مسئلن ۾ ڦاٿل آهن. اهو ممڪن ئي ناهي. جيڪڏهن اهو ممڪن نه آهي ته پوءِ اهي ادارا ڪهڙي حساب ۾ مقامي ماڻهن خلاف ڪوڙي پرچار وري مهم هلائي مٿن ملڪ دشمنيءَ جو الزام مڙهين ٿا ۽ غير ملڪي ايجنٽ ڪوٺين ٿا؟ ڇا هو سمجهن ٿا ته هو ڇا ٿا چون؟

هو چئي رهيا آهن ته، ”وطن ڄائو وطن جو غدار ٿي ويو آهي ۽ دشمن سان ملي ويو آهي.“ جڏهن ته الزام هڻندڙ طبقي جو پنهنجو ئي پهريون نسل وطن ڄائو نه آهي ۽ ٻيو نسل پاڻ کي وطن جي نالي سان سڏائيندي گناهه محسوسري ٿو پر تڏهن به پاڻ کي وڌيڪ وطن دوست سمجهي ٿو.

عجب وري اهو آهي ته جن پنهنجي ڌرتي ڇڏي ڏٺي ۽ نئين ڌرتيءَ سان جذباتي رشتو نه ڳنڍيو ۽ ڌرتيءَ جي ماڻهن سان پيار ڪرن بدران نفرت ڪئي ۽ انهن جي ڏک سک ۾ ڀائيوار نه ٿيا ۽ انهيءَ ڌرتيءَ جي ٻولي نه سکيا، سي هاڻي ڌرتي ڄاون کي ٻڌائي رهيا آهن ته ”توهان غدار، ملڪ دشمن ۽ غير ملڪي ايجنٽ آهيو.“

ادا! توهان ته سنڌ ۾ ويهي ڳالهائي رهيا آهيو ته توهان کي سنڌ وڌيڪ پياري ٿي چڪي آهي. هڪ هو همراهه به آهي جيڪو دنيا جي الهندي ڇيڙي تان ڪهي آيو آهي ۽ پاڪستان ۾ عام چونڊن جي انتظامن کان واقفيت پيو حاصل ڪري. هن به ٻڌايو آهي ته سندس ملڪ کي پاڪستان ۾ جمهوريت جي قائم ٿيڻ ۽ دلچسپي آهي ڇو ته پاڪستان ان کي ڏاڍو پيارو آهي.

جمهوريت اسان جي زندگي ۽ موت جو مسئلو آهي. هر ننڍو ڏو، عورت، مرد، هاري ناري ۽ سيٺ وڏيرو ۽ سرمائيدار جمهوريت طلبي رهيو آهي. ٻيو ته ٺهيو سامراج کي به ڳڻتي ٿي پئي آهي ته سنڌو ماٿريءَ ۾ رهندڙ ماڻهن کي جمهوريت ملڻ گهرجي جمهوريت لاءِ سنڌو ماٿريءَ جي ماڻهن جي تڙپ ۽ آمريڪا جي ڳڻتي هڪ ٻئي کان مختلف خواهشون آهن. هيڏانهن زندگي ۽ موت جو مسئلو آهي ته هوڏانهن سنڌو ماٿريءَ کي عالمي حڪمت عملي ۾ ملوث ڪرڻ جو معاملو آهي. چوندا آهن ته جڏهن ڪو ٻار ماءُ کان وڌيڪ ڪنهن ٻي عورت کي پيارو ٿيڻ لڳي ته سمجهڻ گهرجي اها ڏائڻ آهي.

(هيءَ سين خميس 17 نومبر 1988ع، روزانه هلال پاڪستان ڪراچي)