برهماڻي اوطاق

برهماڻي اوطاق

هاڻي اسان ٿاڻي عارب ۾ صالح محمد خان برهماڻيءَ جي اوطاق ۾ ويٺا هئاسون. ٿاڻي بولا خان ۾ سندس والد هن علائقي جو وڌ ۾ وڌ سخي مرد هو. اوطاقت تي اڄ به هر ويلي دسترخوان جاري آهي. ڏاڍو چڱو ٿيو جو اسان اوطاق تي هليا وياسون. هتي سڀ سک هو، بجلي، پاڻي، اٽيچ واش روم ۽ وڏي ڳالهه ته کاڌي پيتي جي ڳڻتي نه. قدرت کي اسان لاءِ چڱائي منظور هئي جنهن اسان کي ڪرچات ۾ وائلڊ لائف جي ڪم ظرف انتظاميه وٽ مهمان طور ترسڻ نه ڏنو پر هتي بندوبست ڪري ڇڏيو. صالح برهماڻي اچي ويٺو ۽ ڪچهري ڪيائين. تعارف ٿيو ته ويتر خوشي ڏيکاريائين ۽ هڪ ٻن ماڳن جا حوالا ڏيئي سڀاڻي پاڻ به گڏ هلڻ جو شوق ڏيکاريائين. سٺي ڳالهه!



سومر، 25 آڪٽوبر 2004ع

رات خير سان گذري. فجر جو سحريءَ وقت ماني تيار هئي. ڪنهن سحريءَ کي سحري ڪري کاڌو، ڪنهن ناشتو! ماني ٽڪي کائي تيار ٿي اوطاق مان ٻاهر نڪتاسين. رات جي ڪاري چادر هٽي چڪي هئي. هلڪو سوجهرو هو. ان سوجهري ۾ سڀ رنگ ۽ چهچٽو هو. هٿرادو هڙيون، انهن ۾ ٻڌل مال جون رنڀون، وڻن تي پکين جون ٻوليون! ڪٻرين جو ٽريِڪو ۽ طوطن جي ٽيون ٽيون. پريان ڪتو ڪنهن تي ڀونڪي رهيو هو. آئون مانجهاندڙيءَ جي نازڪ وڻ هيٺان اچي بيٺس، اهو سنهيون ڊگهيون ڦريون جهلي بيٺو هو. ان جا پن گدامڙيءَ جي پن وانگر ٿين ٿا. هيءَ ’جبل ۾ منگل‘ واري صورت هئي. اوطاق جي پڌر ۾ رکيل ڊش اينٽينا اعلان ڪري رهيو هو ته هن اوطاق ۾ ويٺل ماڻهو CNN ۽ BBC ذريعي دنيا جي حالتن کان واقف آهن.

صبح جا ساڍا ڇهه ٿي ويا، روشني ٿي چڪي هئي پر ميزبانن مان ڪوبه نظر نه آيو. اهڙو ڪوبه ماڻهو ڪونه پيو ڏسجي جنهن کان اجازت وٺجي. هر ڪو گهر ۾ آرامي هو. نيٺ! اسان موڪلائڻ کان سواءِ ايئن ئي نڪري پياسين. ڪم ٿڌي پهر ۾ ئي تڪڙو ۽ بهتر نبرندو آهي.

”شمس الدين ميدان ۾ اچي ويو آهي!“ اڄ سج جون اکيون مون کي ڪجهه تيز نظر آيون. جبلن ۾ سفر ڪندي ڪندي سج چنڊ ۽ تارا به اسان کي پنهنجا همسفر محسوس ٿيڻ لڳا هئا. اهي مڪمل ڪردار هئا جيڪي اسان جي مقرر پروگرامن تي اثرانداز به ٿيندا ٿي رهيا. اسان انهن ڪردارن جا نالا رکي ڇڏيا هئا. سج ’شمس الدين‘ هو، چنڊ ’رات جو پڳدار‘ هو ۽ سانجهيءَ تارو ’ولي عهد‘ هو، جنهن لاءِ بخاري صاحب نئه شهار جي ڪنڌيءَ تي ڪنهن موالي فقير جي حوالي سان لطيفو ٻڌايو هو. مواليءَ جو خيال هو، ”خدا پيو خير ڪري، جيڪڏهن چنڊ هيڏانهن هوڏانهن ٿي ويو ته پڳ ان (سانجهيءَ تاري) تي پوندي!“

سج اِري جبل تي لانگ ورائي چڙهيو. ٿاڻو عارب اِريءَ جي اولهه ۾ آهي ۽ ان کان اولهه ۾ ڪانڀو جبل آهي. ڪالهه اسان جنهن علائقي ۾ پئي هلياسون، اتان ڪانڀو اوڀر ۾ ۽ کيرٿر اتر ۽ اولهه ۾ هو. اِريءَ کان اتر ۾ هوٿياڻو، رني ڪوٽ ۽ لڪي آهن، ڏکڻ طرف ساڳيو سلسلو سنبڪ سڏجي ٿو. جتي سنبڪ ختم ٿئي ٿو اتان اوڀر کان اولهه رخ ۾ سورجاڻي جو سلسلو هلي ٿو. ٻنهي سلسلن جي وچ مان نئه بارڻ جو دروات لنگهه آهي. اهو حصو ٿاڻي بولا خان کان اوڀر ۾ آهي. سنڌ ۾ ’ڪانڀو‘ ماڻهوءَ جو نالو آهي پر ’هوٿياڻو‘ نالو نٿو رکجي. باقي، اهو ممڪن آهي ته اصل لفظ ”هوتياڻو“ هجي جيڪو پوءِ بدلجي هوٿياڻو ٿي ويو آهي. ڪالهه اسان دائو ڊيم جي سائٽ تي بيٺا هئاسون، اهو هوٿار ٽَڪر هو.