اڄ دل اداس آهي

آئينو

اڄ دل اداس آهي

اڄ دل اداس آهي ۽ ڪنھن سان ڪو بہ احوال اورڻ لاءِ تيار نہ آهي. ڪي ماڻهو چون ٿا تہ اندر اورڻ سان دل جو بار هلڪو ٿي ويندو آهي پر مون جڏهن بہ ڪجھہ اوريو آهي موٽ ۾ آيل سڏڪن سبب اداسيون اونداهين جيان اڃا بہ گهريون ٿي ويون آهن.

ملڪ ۾ بمن ۽ بارود جي سياست هلي رهي آهي. ڪالھہ تہ فجر جو ئي ملتان ۾ لاشن جا ڍير لڳي ويا هئا. هاڻي، ملتان ۽ سنڌ ۾ خاص ڪري ڪراچي کي بارود جي ڍير تي ڏٺو ۽ محسوس ڪيو پيو وڃي.

گذريل هفتي وارا اڻ مندائتا مينھن فقط ٺٽي ۽ بدين ۾ ئي نہ جتي ڪٿي اداسيون پوکي ويا آهن. ان اداس ماحول ۾ مون هڪ طوفاني سفر ڪيو هو. ان سفر ۾ اهي سڀ درد هئا، جيڪي آسمان مان اٺا ۽ ڌرتيءَ مان ڦٽا هئا. ان پنڌ ۾ انھن ڏکن سان گڏ ڪي خيال همسفر هئا، ڪي ڪم هئا، ڪي جوالائيءَ سرگرميءَ جا آثار هئا، سڪل سنڌوءَ جي ڪنڌيءَ تي اڻمندائتي برسات کانپوءِ ماڻهن جي پيھہ هئي..... ماڻهو خوشين جا پل جهٽڻ آيا هئا پر کين اتان ڇا مليو هوندو؟

ان وايو منڊل ۾ ڪي ڪورا ڪاغذ ۽ ڪي ڪڏهن بہ نہ پڙهيل ڪتاب هئا، پراڻين يادن جا ڪي ڦاٽل پنا ۽ ٻيھر تازا ٿي ويل زخم بي حساب هئا.

ان پنڌ، مشاهدن ۽ من کي ڏنل رهنڊن مان ڇا هڙ حاصل ٿيو؟ شايد ڪي ٿيو، شايد ڪي ٿيندو؟ شايد ڪجھہ بہ نہ ٿئي! مون پنھنجي حصي جو پنڌ ۽ ڪم ڪيو، نتيجو ڪھڙو نڪرندو؟ ان تي نہ منھنجو وس آهي ۽ نہ واسطو! البت گوشت پوست جو ماڻهو هئڻ جي ناتي دل تي ڪي قدر بار اٿم!

پير صاحب پاڳاري الائي تہ ڪھڙيون ڪھڙيون وٺي ڳالهيون ڪيون، چيائين، ”گئو ماتا جي پوڄا.... سرحد بلوچستان نيٺ.... ۽ اولھہ اوڀر پنجاب پاڻ ۾... هو هيڏانھن ايندو، هي هوڏانھن ويندو!“ پير صاحب پاڳارو جيڪا ڳالھہ چوندو آهي، اها ڪنھن ديواني جي دانھن وانگر اگهامجي ويندي آهي، ان ۾ ڪھڙو راز آهي؟

مون کي پنھنجي خبر نہ آهي، تنھنجو راز ڇا ڄاڻان!

جيئن ڪنھن پھتل فقير جو جسم ۽ زبان ڀڳوان جو گهر ۽ زبان ٿي پوندي آهي، تيئن پير صاحب پاڳاري جي زبان مان بہ ڪا ”طاقت“ ڳالهائيندي آهي. پير صاحب جي زبان مان ڪھڙي طاقت ڳالهائيندي آهي؟ آئون ڇا چوان؟ ”ماٺ ڪيان تہ مشرڪ ٿيان، ڪڇان تہ ڪافر!“ ”مشرڪ“ ٿيڻ کان ”ڪافر“ ٿيڻ بھتر آهي.

چون ٿا تہ هڪ ڀيري پير صاحب پاڳارو ”جي ايڇ ڪيو“ ۾ داخل ٿي رهيو هو تہ سنڌ جو هڪ عظيم قومپرست ۽ ترقي پسند اڳواڻ در مان ٻاهر نڪري رهيو هو. پير صاحب پاڻ اقرار ڪندو آهي تہ آئون ”جي ايڇ ڪيو“ جو ماڻهو آهيان پر هو قومپرست اڳواڻ هتي ڇا ڪرڻ ويو هو؟ پير صاحب چوندو آهي، ”سڀ هنن جا ماڻهو آهن، آئون مڃان ٿو، ٻيا نٿا مڃين!“

منھنجي اڄوڪي اداسيءَ ۾ اهڙيون کوڙ ساريون ڳالهيون آهن. هينئڙو پروڻ لڳو پيو آهي ۽ پاڻ سڀ سڄو پورهيو انھن پروڻ ٿي ويل حالتن ۾ من سان ڪري رهيا آهيون. منھنجو وس واسطو نتيجن سان نہ سهي، انسان کي پنھنجو پورهيو سڦل ٿيندو نظر اچي تہ دل بہار جي جهنگلي گلن وانگر ٽڙي پوندي آهي.

سنڌ جي آبہوا ئي ڪجھہ اهڙي آهي، يا قدرت جو حساب سمجھہ کان ٻاهر آهي جو سڀ گل جهٽ پٽ ۾ ڪومائجي ٿا وڃن. لاڙڪاڻي ۾ ٻارڙن جون حياتيون ايتري تيزيءَ سان پيون اجهامن جو اداسي ڪاري رات وانگر ڇائنجي وڃي ٿي. ڪو ٻڌائي تہ سهي آخر ننڍڙي حاجرھہ ۽ معصوم اسلم جو ڏوھہ ڪھڙو هو جو سندن پيءَ کين رائيس ڪئنال ۾ اڇلائي ماريو!؟ چيائين، ”خدائي حڪم ٿيو تہ پنھنجا ٻچا قدرت جي حوالي ڪري!“ ڪوڙو، بي حياءَ، شڪي، بي درد ڪاسائي ڪٿان جو!

سنڌ جو اخلاقي، سياسي ۽ معاشي قتلام هر سطح تي جاري آهي. لچائين جو سلسلو کٽڻ جو نالو ئي نٿو وٺي! هن کان اڳ اهو چئي ڊويزنون ختم ڪيون ويون هيون تہ اهي بيڪار آهن، خزاني تي بار آهن..... ۽ هاڻي ڊويزنن کي صوبا ٺاهڻ جي تجويز اڳتي وڌائجي رهي آهي. هن کانپوءِ اصل صوبن جي ڪھڙي حيثيت هوندي؟ وفاقي وزير شيرافگن حڪومتي خمار ۾ اچي سنڌ جي خلق کي جاهل، بيوقوف ۽ پاڳل چئي ويو آهي. اهڙن ماڻهن لاءِ ڇا چئجي جن کي پاڻ ئي خبر نہ آهي تہ هو ڇاٿا وڦلن ۽ ڳالهائين! برابر هو ڪرسين تي ويٺا آهن ۽ خدا جي مخلوق کي تڪليفن ۾ وجهڻ جي پوزيشن ۾ آهن، بس! خدا جي قدرت آهي!

اڄ من اداس آهي، دل ڪراچيءَ کان رائيس ڪئنال تائين ٿاٻڙجي ٿي، ملتان ۽ اسلام آباد جي سرڪاري سياسي ڪارخانن جي خوني گدلاڻ ۾ ٻڏي وئي آهي ۽ ڪنھن سان بہ ڪو حال اورڻ نہ ٿي چاهي!